Η υγρασία του εδάφους είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες για την κατανόηση του κλίματος. Συνδέεται άμεσα με ένα πλήθος γεγονότων, από την εμφάνιση ξηρασίας μέχρι την εκδήλωση πλημμυρών.
Για την παρακολούθησή της, οι δορυφόροι H-SAF του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Εκμετάλλευση Μετεωρολογικών Δορυφόρων (EUMETSAT) χρησιμοποιούν εξειδικευμένους αισθητήρες, οι οποίοι καταγράφουν την υγρασία στα πρώτα λίγα εκατοστά του εδάφους, εκφράζοντάς την ως ποσοστό κορεσμού (0–100%).
Από τον Ιούνιο 2025, η τεχνολογία αυτή έχει αναβαθμιστεί με δύο νέα προϊόντα, που προσφέρουν υψηλότερη χωρική ανάλυση, μεγαλύτερη ακρίβεια και ευκολότερη επεξεργασία. Τα προϊόντα αυτά θα αντικαταστήσουν σταδιακά τα παλαιότερα, εξασφαλίζοντας ομοιόμορφα και άμεσα διαθέσιμα δεδομένα, ανεξάρτητα από την τροχιά των δορυφόρων.
Με τη χρήση των νέων αισθητήρων δημιουργήθηκε ο παρακάτω χάρτης, ο οποίος αποτυπώνει χωρικά την κατανομή της υγρασίας του εδάφους, αναδεικνύοντας περιοχές με αυξημένες ή μειωμένες τιμές. Ο χάρτης παρουσιάζει τις ανωμαλίες υγρασίας εδάφους στις 27 Ιουλίου 2025: τμήματα της ανατολικής και νότιας Ευρώπης εμφανίζουν έντονα ξηρά εδάφη (κόκκινο-μαύρες αποχρώσεις), ενώ στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη παρατηρούνται ζώνες με υψηλότερη υγρασία (μπλε-μωβ αποχρώσεις). Τέτοιες πληροφορίες είναι κρίσιμες για την έγκαιρη πρόληψη και αποτελεσματική διαχείριση φυσικών καταστροφών.
Οι ανωμαλίες στην υγρασία του εδάφους λειτουργούν ως πρώιμοι δείκτες εκδήλωσης ξηρασιών. Συμπληρωματικά, δείκτες όπως ο Δείκτης Υγείας Βλάστησης (VHI) και η εξατμισοδιαπνοή συμβάλλουν στην εκτίμηση της αφυδάτωσης και της πίεσης στα οικοσυστήματα. Επιπλέον, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience καταδεικνύει ότι οι διαφοροποιήσεις στην υγρασία του εδάφους μπορούν να ενισχύσουν συστήματα κατακόρυφης διάτμησης του ανέμου, τα οποία είναι κρίσιμα για τη δημιουργία οργανωμένων καταιγίδων και ανεμοστρόβιλων.
Η συνεχής βελτίωση των δορυφορικών παρατηρήσεων, όπως αυτή της EUMETSAT, αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την πρόληψη και την έγκαιρη αντίδραση απέναντι στις κλιματικές προκλήσεις, συμβάλλοντας σε πιο ανθεκτικές κοινωνίες και οικοσυστήματα.
Πηγή: https://hsaf.meteoam.it/Products/Index
Barton, E. J., Klein, C., Taylor, C. M., et al. (2025). Soil moisture gradients strengthen mesoscale convective systems by increasing wind shear. Nature Geoscience, 18, 330–336. https://doi.org/10.1038/s41561-025-01666-8
Leave a Comment