Η 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς φιλοξενήθηκε φέτος στην Αθήνα, με συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο να εστιάζουν στα περιβαλλοντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η εκάστοτε χώρα. Στον κεντρικό άξονα των συζητήσεων τέθηκε η προστασία των ωκεανών και θαλασσών και η αντιμετώπιση των πολύ σοβαρών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η όξυνση των ωκεανών και η υπερθέρμανσή τους, που πλήττουν διαφορετικά τις διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.
Στο πλαίσιο των συζητήσεων αναφέρθηκαν και τα θαλάσσια πάρκα προστασίας, ανάμεσά τους και το πάρκο της μεσογειακής φώκιας στην Αλόννησο, και της ενίσχυσής τους. Το Ίδρυμα Πρίγκηπας Αλβέρτο του Μονακό χρηματοδοτεί με 26 εκατομμύρια ευρώ 200 πρότζεκτ που αφορούν την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, κυρίως στην Μεσόγειο. Χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ιδρύματος ανέφερε σε δηλώσεις του ότι « για την επίτευξη του στόχου του 30% προστασίας της θάλασσας μέχρι το 2030 πρέπει να κηρύσσονται 40 προστατευόμενες περιοχές την ημέρα».
Η οικονομική ενίσχυση των οργανισμών για την προστασία των θαλασσών προβλέπει τη συγκέντρωση επιστημονικών στοιχείων για την αποτελεσματικότητά της, την εξασφάλιση διαθέσιμου εξοπλισμού αλλά και δράσεις ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας. Η Ελλάδα ανακοίνωσε, στη διάρκεια του συνεδρίου, δυο νέα θαλάσσια πάρκα. Το πρώτο εντοπίζεται στο Ιόνιο σε περιοχή που παρατηρούνται πληθυσμοί μεγάλων κητών, ενώ το δεύτερο στο Αιγαίο που περιλαμβάνει βραχονησίδες μεγάλης σημασίας για την ορνιθοπανίδα της χώρας.
Τα επερχόμενα πάρκα στον ελλαδικό χώρο βρίσκονται εκτός των ορίων της βασικής αλιευτικής περιοχής της χώρας. Μάλιστα, το πάρκο του Αιγαίου πρόκειται για μια αρκετά εκτενής έκταση που φτάνει έως τα Δωδεκάνησα. Από το διάλογο φυσικά δεν έλειψαν και οι προβληματισμοί σχετικά με τα δικαιώματα των αλιέων στην περιοχή. Παρόλα αυτά το τελευταίο διάστημα έχουν σημειωθεί κινητοποιήσεις από την ίδια την τοπική αλιευτική κοινότητα με στόχο την προστασία των θαλασσών και την επίτευξη της βιωσιμότητας στον κλάδο τους, όπως το παράδειγμα της Αμοργού με το «Αμοργόραμα».
Η διαχείριση των περιοχών προστασίας στον ελλαδικό χώρο έχει πρωταρχικό ρόλο στην επίγνωση της λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητάς τους. Ο διευθυντής της WWF Greece ανέφερε ενδεικτικά ότι «για να γνωρίζουμε τι συμβαίνει με την πραγματική προστασία σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, πρέπει να ξέρουμε την πραγματικότητα στο νερό… Οι περιοχές αυτές εμφανίζουν πολύ λίγη διαχείριση. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να δημιουργηθεί το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, να υπάρξει προσκόλληση στους κανόνες, να συγκεντρωθεί επιστημονική γνώση για τα αποτελέσματα της διαχείρισης αυτών των περιοχών». Πέρα όμως του νομικού πλαισίου είναι εμφανής κι η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας, μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί η διαχρονικότητα των αποφάσεων.
Η κλιματική αλλαγή επιφέρει συνεχόμενες μεταβολές στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Οι αυξανόμενες εκπομπές, η όξυνση των ωκεανών, η υπερθέρμανση των θαλασσών μεταβάλλουν την ικανότητά τους να δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα και αναγκάζει αρκετά ήδη σε μετανάστευση. Αυτό έχει επιπτώσεις και στους βιότοπους που αλλάζουν και εξελίσσονται αλλά και στα εφαρμόσιμα μέτρα προστασίας του. Είναι πιθανόν μέτρα που εφαρμόζονται τώρα για την προστασία ενός βιότοπο να μην έχουν καμία αποδοτικότητα στο μέλλον. Ειδικά για την Ανατολική Μεσόγειο, η οποία αποτελεί και σημείο όπου βιώνει πιο έντονα την κλιματική αλλαγή από αλλά στον πλανήτη, η υπερθέρμανση των νερών της έχει οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στα οικοσυστήματα της. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια τα είδη παρουσιάζουν μια ανθεκτικότητα σε σχέση με την κατάσταση που προκλήθηκε από την άνοδο της θερμοκρασίας των θαλασσών από το 1980 έως το 2010, η βιομάζα και ο συνολικός όγκος των ψαριών που αλιεύεται στα όρια της Μεσογείου έχει μειωθεί. Ταυτόχρονα στα νερά της Μεσογείου έχουν προστεθεί περίπου 100 νέα είδη επιδρομείς. Συνολικά, η συλλεκτική αλιεία εκτιμάται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια από 3% έως και 12 %.
Ο ωκεανός και οι θάλασσες αποτελούν το μεγαλύτερο σύμμαχο καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και η προστασίας τους είναι εμφανές ότι αποτελεί ένα πολυδιάστατο ζήτημα με εμπλεκόμενους τόσο τις κυβερνήσεις, τοπικούς και διεθνείς οργανισμούς όσο και την τοπική κοινωνία και συλλογικές δράσεις πολιτών. Στην εξίσωση εμπλέκεται και η επιστημονική κοινότητα που έχει τον ρόλο του ελέγχου της αποτελεσματικότητας των μέτρων, της παροχής λύσεων και καινοτόμων τεχνολογιών για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των θαλασσών και των βιότοπών τους. Τα πάρκα προστασίας, όπως επισημάνθηκε και κατά τη διάρκεια της διεθνούς διάσκεψης, αποτελούν την πιο συχνή εφαρμόσιμη λύση προστασίας. Στην περίπτωση τους πρέπει όμως να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες και η μοναδικότητα της εκάστοτε υπό προστασίας περιοχής και οι μελλοντικές εκτιμήσεις, μέσα από ένα θεσμοθετημένο και φιλόδοξο νομικό πλαίσιο με τη συμμετοχή των κοινωνιών.
Leave a Comment