Στα μέσα Αυγούστου 2025, στον Ατλαντικό Ωκεανό σχηματίστηκε ο τυφώνας Erin, προσφέροντας εντυπωσιακές δορυφορικές εικόνες σε όσους παρακολουθούν την ατμόσφαιρα. Το ιδιαίτερο με τον Erin είναι ότι μέσα σε λιγότερο από μία ημέρα μετατράπηκε από έναν μέτριο τροπικό κυκλώνα σε τυφώνα κατηγορίας 5, με ανέμους που ξεπέρασαν τα 250 km/h. Αυτή η εκρηκτική μεταβολή είναι γνωστή στους επιστήμονες ως “Ταχεία Ενίσχυση” (Rapid Intensification).
Πιο συγκεκριμένα, η ταχεία ενίσχυση συμβαίνει όταν η μέγιστη ταχύτητα των ανέμων ενός κυκλώνα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 55 km/h μέσα σε 24 ώρες. Πρόκειται για ένα από τα πιο επικίνδυνα φαινόμενα στη μετεωρολογία των τροπικών κυκλώνων, γιατί μπορεί να μετατρέψει έναν σχετικά αδύναμο κυκλώνα σε καταστροφικό μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αφήνοντας περιορισμένο χρόνο για προειδοποίηση και προετοιμασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τυφώνας Patricia, που ξέσπασε στον Ειρηνικό Ωκεανό το 2015 κι ο οποίος μέσα σε μόλις 24 ώρες ενισχύθηκε από κατηγορία 1 σε κατηγορία 5, φτάνοντας μέγιστους ανέμους 345 km/h, α γεγονός που τον καθιστά έναν από τους ισχυρότερους τυφώνες που έχουν ποτέ παρατηρηθεί.
Αυτό που απασχολεί τους επιστήμονες είναι ποιοι δυναμικοί μηχανισμοί οδήγησαν στην τόσο ραγδαία ενίσχυση του τυφώνα Erin. Οι δορυφορικές παρατηρήσεις κατέδειξαν ότι συνδυάστηκαν μια σειρά από ευνοϊκές συνθήκες:
- Υψηλή θερμοκρασία της θάλασσας: η επιφάνεια του ωκεανού βρισκόταν πάνω από τους 28,5 °C, προσφέροντας τεράστια ποσά ενέργειας στον κυκλώνα.
- Χαμηλή κατακόρυφη διάτμηση του ανέμου (wind shear): οι άνεμοι σε διαφορετικά ύψη της ατμόσφαιρας δεν είχαν μεγάλες διαφορές ταχύτητας ή κατεύθυνσης, επιτρέποντας στον κυκλώνα να διατηρήσει τη δομή του.
- Υψηλή υγρασία στη μέση τροπόσφαιρα: η παρουσία υδρατμών σε υψόμετρα 3–8 km λειτούργησε ως «καύσιμο» για την ανάπτυξη κατακόρυφων νεφικών σχηματισμών (cumulonimbus). Όταν η υγρασία είναι άφθονη, οι καταιγίδες αναπτύσσονται συνεχώς και τροφοδοτούν τον κυκλώνα με λανθάνουσα θερμότητα.
- Καλά οργανωμένος εσωτερικός πυρήνας: το κέντρο ή αλλιώς «μάτι» του τυφώνα και ο δακτύλιος έντονων καταιγίδων γύρω του (eyewall) ήταν ήδη συμπαγείς και συμμετρικοί. Αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια που απελευθερώνεται από την υγροποίηση των υδρατμών εκδηλώνεται ως λανθάνουσα θερμότητα, η οποία ενισχύει τις ανοδικές κινήσεις του αέρα και θερμαίνει τον εσωτερικό πυρήνα. Η διαδικασία αυτή οδηγεί σε πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης στο κέντρο του κυκλώνα, με αποτέλεσμα την ταχεία αύξηση της έντασής του.
Ο ευρωπαϊκός δορυφόρος Meteosat τρίτης γενιάς κατέγραψε με το όργανο FCI τον τυφώνα Erin σε ειδικό “κανάλι υδρατμών”. Οι εικόνες έδειξαν πώς η υγρασία τροφοδοτούσε το σύστημα και σχημάτιζε τη χαρακτηριστική σπειροειδή δομή των νεφών. Ακόμη και όταν ο Erin έχασε τα τροπικά του χαρακτηριστικά και μετατράπηκε σε εξωτροπικό κυκλώνα, οι δορυφορικές παρατηρήσεις αποκάλυψαν εντυπωσιακά στιγμιότυπα.
Η περίπτωση του Erin δεν είναι μοναδική. Έρευνες δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης τέτοιων φαινομένων:
- Οι ωκεανοί θερμαίνονται, προσφέροντας περισσότερη ενέργεια που τροφοδοτεί την ανάπτυξη ισχυρών κυκλώνων.
- Τα περιστατικά ταχείας ενίσχυσης στον Ατλαντικό έχουν σχεδόν διπλασιαστεί τις τελευταίες δεκαετίες.
- Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC, AR6, 2021) αναφέρει ότι, παρότι ο συνολικός αριθμός των κυκλώνων ίσως δεν αλλάξει σημαντικά, η έντασή τους αναμένεται να αυξηθεί.
Αν και οι τροπικοί κυκλώνες σπάνια φτάνουν στην Ευρώπη με την αρχική τους μορφή, τα υπολείμματά τους ως εξωτροπικά χαμηλά μπορούν να προκαλέσουν έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες, ισχυρούς ανέμους και υψηλό κυματισμό στις ακτές. Κάτι αντίστοιχο συνέβη με τον Erin, του οποίου τα απομεινάρια κινήθηκαν προς τη Βορειοδυτική Ευρώπη, επηρεάζοντας κυρίως την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πηγή : Bhatia, K., Vecchi, G., Murakami, H., et al. (2019). Recent increases in tropical cyclone intensification rates. Science, 364(6446), 838–842. https://www.science.org/doi/10.1126/science.aau7320
DeMaria, M., et al. (2021). Rapid Intensification of Tropical Cyclones: Current Knowledge and Future Directions. Bulletin of the American Meteorological Society, 102(6), E1150–E1171. https://journals.ametsoc.org/view/journals/bams/102/6/BAMS-D-20-0055.1.xml
Kaplan, J., & DeMaria, M. (2003). Large-scale characteristics of rapidly intensifying tropical cyclones in the North Atlantic basin. Weather and Forecasting, 18(6), 1093–1108. https://journals.ametsoc.org/view/journals/wefo/18/6/1520-0434_2003_018_1093_aamfot_2_0_co_2.xml
NOAA / NESDIS. (2025, August 22). Category 5 Erin is the First Atlantic Hurricane of 2025. https://www.nesdis.noaa.gov/news/category-5-erin-the-first-atlantic-hurricane-of-2025
Leave a Comment