Η Διάσκεψη COP30 στη Belém της Βραζιλίας εξελίσσεται σε μια από τις σημαντικότερες κλιματικές συνόδους της τελευταίας δεκαετίας. Το βασικό της διακύβευμα δεν είναι απλώς μια νέα διατύπωση για το μέλλον της κλιματικής πολιτικής, αλλά το εάν η διεθνής κοινότητα θα συμφωνήσει για πρώτη φορά σε έναν σαφή, δεσμευτικό «οδικό χάρτη» – οδηγό πλήρους απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, κάτι που δεν έχει εγκριθεί ποτέ στα 30 χρόνια της Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC).
Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ της εφημερίδας «The Guardian» , το πρώτο επίσημο προσχέδιο κειμένου δεν περιλάμβανε τη φράση για “roadmap” (οδικό χάρτη) απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό προκάλεσε άμεση αντίδραση από τουλάχιστον 29 χώρες, ανάμεσά τους Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και πολλά νησιωτικά κράτη, που προειδοποίησαν ότι δεν θα υπογράψουν τελικό κείμενο χωρίς σαφή αναφορά σε πλήρη και δίκαιη απομάκρυνση από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Αυτή η πίεση δεν είναι τυχαία αλλά αντικατοπτρίζει το σημείο καμπής στο οποίο έχει φτάσει η παγκόσμια προσπάθεια περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η αντιπαράθεση έχει δύο βασικούς πόλους:
1. Οι χώρες που ζητούν σαφή αναφορά στη σταδιακή και πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα: Περισσότερες από 80 χώρες υποστηρίζουν ότι το τελικό κείμενο πρέπει να περιλαμβάνει έναν δεσμευτικό και χρονολογημένο οδικό χάρτη για την κατάργηση της χρήσης άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τα επιχειρήματά τους βασίζονται σε τρεις κεντρικούς άξονες:
- Η υπερθέρμανση έχει ήδη φτάσει τα 1,2 °C, και η πιθανότητα να ξεπεραστεί το όριο του 1,5 °C μέσα στην επόμενη δεκαετία είναι «εξαιρετικά υψηλή».
- Η σταθεροποίηση του παγκόσμιου κλίματος και της οικονομίας δεν είναι εφικτή χωρίς την ταχεία απόσυρση των ορυκτών καυσίμων.
- Το UNEP Emissions Gap Report δείχνει ότι χωρίς πραγματική, καθολική και εφαρμόσιμη απεξάρτηση, οι παγκόσμιες εκπομπές δεν θα μειωθούν ποτέ στο επίπεδο που απαιτείται για να τηρηθεί η Συμφωνία του Παρισιού.
2. Οι χώρες που αντιτίθενται σε δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα : Αντίθετα, κράτη όπως η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία, το Ιράν, η Ινδία και κάποιες αφρικανικές χώρες, παραγωγοί πετρελαίου, εκφράζουν επιφυλάξεις ή αντίθεση σε έναν ρητό οδικό χάρτη. Διεκδικούν:
- μεγαλύτερη έμφαση στη μείωση των εκπομπών (abatement) αντί της πλήρους κατάργησης της εξόρυξης και καύσης ορυκτών καυσίμων,
- εγγυήσεις για την ενεργειακή ασφάλεια των οικονομιών τους,
- αποφυγή «μονομερών περιορισμών» που, όπως υποστηρίζουν, θα μπορούσαν να ευνοήσουν μόνο τις πλουσιότερες χώρες.
Κατά τη δική τους οπτική, η απόσυρση από τα ορυκτά καύσιμα χωρίς τις αναγκαίες χρηματοοικονομικές ροές προς τις αναπτυσσόμενες οικονομίες υπονομεύει την ενεργειακή δικαιοσύνη και αφήνει τα πιο ευάλωτα κράτη εκτεθειμένα στο κόστος της μετάβασης.
- Με τη σειρά του το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), προειδοποιεί ότι η παγκόσμια παραγωγή ορυκτών καυσίμων αναμένεται έως το 2030 να παραμείνει σχεδόν διπλάσια από το επίπεδο που επιτρέπει η διαδρομή του 1,5 °C, ενώ προηγούμενες δεσμεύσεις δεν έχουν οδηγήσει στις αναγκαίες μειώσεις εκπομπών. Τονίζει πως μόνο μια ταχεία, δίκαιη και παγκόσμια απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα σε συνδυασμό με την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να επαναφέρει την παγκόσμια προσπάθεια εντός ορίων. Υπογραμμίζει επίσης ότι η μετάβαση είναι ταυτόχρονα τεχνολογική, οικονομική και κοινωνική, και χωρίς επαρκή χρηματοδότηση οι χώρες χαμηλού εισοδήματος θα παραμείνουν εξαρτημένες από τα φθηνά ορυκτά καύσιμα, δυσχεραίνοντας μια δίκαιη και συλλογική πορεία προς την κλιματική σταθερότητα.Αυτό όμως που δίνει στη φετινή Διάσκεψη των Μερών για την Κλιματική Αλλαγή (COP30) ιδιαίτερη σημασία και βάρος είναι το γεγονός ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν δεν αφορούν μόνο το 2025 αλλά πρόκειται για ένα μονοπάτι των επόμενων 50 ετών.Αν εγκριθεί ο οδικός χάρτης απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα:
- θα είναι η πρώτη διεθνής συμφωνία που θέτει τέλος εποχής για τα ορυκτά καύσιμα
- θα καθορίσει τη μετάβαση για ενέργεια, μεταφορές, γεωργία, βιομηχανία
- θα απαιτήσει τρισεκατομμύρια σε πράσινες επενδύσεις
- θα αλλάξει τη γεωπολιτική ισορροπία ισχύος
Αν απορριφθεί:
- η πορεία προς το 1,5 °C ουσιαστικά εγκαταλείπεται
- ενισχύεται η κλιματική διακινδύνευση ευάλωτων περιοχών (από κλιματικούς κινδύνους όπως ξηρασίες, επιταχυνόμενη τήξη πάγων, ακραία φαινόμενα)
- η UNFCCC χάνει την αξιοπιστία της ως παγκόσμιο πλαίσιο διακυβέρνησης του κλίματος.
Πηγές:
- The Guardian – COP30 countries threaten to block resolution unless roadmap to fossil fuel phase-out is included
https://www.theguardian.com/environment/2025/nov/21/cop30-countries-threaten-block-resolution-unless-roadmap-to-fossil-fuel-phase-out - UNFCCC COP30 Information Hub
https://unfccc.int/cop30
Αφήστε σχόλιο