Η ξηρασία αποτελεί έναν από τους πιο καταστροφικούς και περίπλοκους φυσικούς κινδύνους που πλήττουν τον πλανήτη, επηρεάζοντας ανθρώπους, οικοσυστήματα και οικονομίες. Αν και οι ξηρασίες είναι φυσικό φαινόμενο που συνδέεται στενά με το κλίμα κάθε περιοχής, οι επιπτώσεις τους έχουν ενταθεί λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής και της κακής διαχείρισης των υδάτινων και γεωργικών πόρων. Ο όρος ξηρασία μπορεί να αναφέρεται στην απουσία βροχής (μετεωρολογικές) ή υγρασίας στο έδαφος, υδρολογικά και υπόγεια υδατικά ελλείμματα. Όσο περισσότερο προχωρούν οι ξηρασίες μέσα στον υδρολογικό κύκλο, τόσο περισσότερο επηρεάζονται από τη διαχείριση των υδάτινων και χερσαίων πόρων και αποτελούν φαινόμενο στενά συνδεδεμένο με τις ανθρώπινες δραστηριότητες και επιλογές.
Η αύξηση της συχνότητας, της έντασης, της διάρκειας και της έκτασης των ξηρασιών καθιστά την πρόβλεψη και την προσαρμογή σε αυτές πιο δύσκολες, απαιτώντας συνεργασία σε πολλαπλά επίπεδα και από διαφορετικούς τομείς. Οι επιπτώσεις της ξηρασίας είναι πολύπλευρες και μπορούν να προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις, επηρεάζοντας γεωγραφικά απομακρυσμένες περιοχές, μέσω της αλληλεξάρτησης των οικοσυστημάτων και των κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων.
Οι Προκλήσεις και οι Επιπτώσεις της Ξηρασίας
Η ξηρασία έχει σοβαρές συνέπειες για την ανθρώπινη ευημερία και τη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Από τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από την έλλειψη νερού, περίπου το 85% βρίσκονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, με τις συνέπειες να είναι ιδιαίτερα καταστροφικές για τις ευάλωτες κοινότητες. Το 2022 και το 2023, σχεδόν 1.84 δισεκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή σχεδόν το 1/4 του παγκόσμιου πληθυσμού, επηρεάστηκαν από την ξηρασία.
Η φύση της ξηρασίας και οι ποικίλες επιπτώσεις της απαιτούν μια πολυδιάστατη προσέγγιση. Η ξηρασία δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα έλλειψης νερού. Επηρεάζει τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια, η ναυσιπλοΐα, οι εμπορικές δραστηριότητες και τα οικοσυστήματα, προκαλώντας συχνά και αλυσιδωτές αντιδράσεις στα υποκείμενα συστήματα , που είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Ο τρόπος με τον οποίο βιώνεται η ξηρασία εξαρτάται από την τοπική ικανότητα προσαρμογής των κοινοτήτων και των οικοσυστημάτων.
Η Ξηρασία στο Μέλλον: Προβλέψεις και Διαχείριση Κινδύνου
Τα κλιματικά μοντέλα προειδοποιούν για την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ξηρασιών στο μέλλον, μια τάση που ενισχύεται από την κλιματική αλλαγή, τις αλλαγές στη χρήση γης και την αύξηση της ανθρώπινης κατανάλωσης. Οι επιστημονικές ενδείξεις για τις επιδεινούμενες επιπτώσεις απαιτούν άμεση δράση σε όλα τα επίπεδα χάραξης πολιτικής και διεθνείς δεσμεύσεις. Ωστόσο, η ξηρασία συχνά λαμβάνει λιγότερη προσοχή και χρηματοδότηση από άλλες φυσικές καταστροφές, παρά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις της είναι μακροχρόνιες και πολυδιάστατες.
Η διαχείριση της ξηρασίας δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στην αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. Για να μειωθούν οι επιπτώσεις των ξηρασιών, είναι απαραίτητη η προώθηση της γνώσης, της συνεργασίας και της χρηματοδότησης, καθώς και η χρήση τοπικής γνώσης για την ανάπτυξη λύσεων που να ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε περιοχής. Ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία για τη διαχείριση της ξηρασίας είναι η ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και εκτίμησης κινδύνου, καινοτόμων γεωργικών πρακτικών για την αύξηση της ανθεκτικότητας των καλλιεργειών.
Ο Ρόλος της Κλιματικής Αλλαγής και των Συνδυασμένων κλιματικών φαινομένων ( Compound Events)
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση της ξηρασίας, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με άλλα φαινόμενα, όπως καύσωνες και πλημμύρες. Αυτά τα συνδυασμένα φαινόμενα (compound events) επιδεινώνουν περαιτέρω τις επιπτώσεις και προκαλούν πολύπλοκες καταστάσεις διαχείρισης κινδύνου.
Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας στις ξηρασίες, με την υποστήριξη των κυβερνήσεων για την ανάπτυξη στρατηγικών προσαρμογής και διαχείρισης κινδύνου, είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η ανθεκτικότητα στις ξηρασίες συνδέεται άμεσα με την επίτευξη Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, όπως η πρόσβαση σε καθαρό νερό και αποχέτευση, η καταπολέμηση της φτώχειας και η υγειονομική περίθαλψη.
Στρατηγικές Διαχείρισης Ξηρασίας και Ολοκληρωμένες Προσεγγίσεις
Η διαχείριση της ξηρασίας απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, η οποία δεν περιορίζεται στην αντίδραση σε άμεσες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αλλά επικεντρώνεται στην πρόληψη και την προσαρμογή για το μέλλον. Αυτό απαιτεί τη συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, επιστημονικών φορέων, τοπικών κοινοτήτων και διεθνών οργανισμών, ενώ η εφαρμογή στρατηγικών πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Επιπλέον, η χρηματοδότηση και η ανάπτυξη εργαλειοθηκών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, η εφαρμογή συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και η δημιουργία πολιτικών που να καλύπτουν όλους τους κρίσιμους τομείς, αποτελούν καθοριστικά βήματα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ξηρασιών και την αποφυγή σοβαρών κοινωνικών και οικολογικών επιπτώσεων.
Ο Άτλας Ξηρασίας δημοσιεύτηκε από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Έκθεσης για την Ξηρασία (Global Drought Report), ως μέρος των δράσεων του Παγκόσμιου Κέντρου για την Ξηρασία (Global Drought Observatory) για να υπογραμμίσει τις σύνθετες και αλληλένδετες επιπτώσεις της ξηρασίας, παρέχει μια οπτική ανασκόπηση της παγκόσμιας κατάστασης της ξηρασίας και των στρατηγικών διαχείρισης και προσαρμογής. Ο Άτλας στρέφει την προσοχή στον κίνδυνο της ξηρασίας και παράλληλα επιδιώκει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το φαινόμενο και τις λύσεις που είναι διαθέσιμες για την πρόβλεψη, την προετοιμασία και την προσαρμογή.
Η συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, επιστημονικών φορέων, τοπικών κοινοτήτων και διεθνών οργανισμών είναι καθοριστικής σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στις ξηρασίες και για τη διαμόρφωση πολιτικών που να διασφαλίζουν την αποτελεσματική διαχείριση αυτού του κρίσιμου κινδύνου στο μέλλον.
Πηγή : https://www.unccd.int/resources/publications/world-drought-atlas
Leave a Comment