Η Μεσόγειος, μια περιοχή με τεράστια περιβαλλοντική και πολιτιστική σημασία, εκτιμάται ότι θα αντιμετωπίσει σοβαρές προκλήσεις τις επόμενες δεκαετίες λόγω της κλιματικής κρίσης. Η εκτενής μελέτη MED 2050, που εκπονήθηκε από το Plan Bleu υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, χαρτογραφεί έξι πιθανά σενάρια για το μέλλον της περιοχής, ανάλογα με τις πολιτικές και τις πρακτικές που θα ακολουθηθούν.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση στην εφημερίδα «Καθημερινή», η Μεσόγειος, μετά την Αρκτική, θερμαίνεται ταχύτερα από κάθε άλλη περιοχή του πλανήτη, ενώ παράλληλα εμφανίζει έντονο οικολογικό έλλειμμα και συγκεντρώνει το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού με έλλειψη πρόσβασης σε νερό. Η ήδη ευάλωτη κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω από τη ρύπανση από πλαστικά, την υπεραλίευση και την αύξηση της θερμοκρασίας, που αναμένεται να φτάσει τους 2,3°C έως το 2050.
Ο πληθυσμός της περιοχής προβλέπεται να αυξηθεί κατά 20%-30%, κυρίως σε χώρες του Νότου και της Ανατολής, δημιουργώντας μεγάλες πιέσεις στις παράκτιες ζώνες και απειλώντας την επιβίωση γεωργικών και αγροτικών περιοχών στην ενδοχώρα. Παράλληλα, ο αστικός πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί κατά 50%, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες για την ικανότητα των μεγάλων πόλεων να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες.
Επιπλέον, η “τροπικοποίηση” της Μεσογείου και η αυξημένη συχνότητα θαλάσσιων καυσώνων οδηγούν σε ριζικές αλλαγές στο θαλάσσιο οικοσύστημα, με σοβαρές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και την αλιεία.
Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, η MED 2050 υιοθετεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση, παρουσιάζοντας εναλλακτικά σενάρια και υπογραμμίζοντας ότι χωρίς άμεση δράση, η Μεσόγειος κινδυνεύει να αντιμετωπίσει σοβαρές κοινωνικές και περιβαλλοντικές κρίσεις.
Τα έξι σενάρια που διαμορφώθηκαν είναι:
- Η διατήρηση της αδράνειας και της περιθωριοποίησης της Μεσογείου: Το πρώτο σενάριο εκτιμά ότι οι υπάρχουσες τάσεις εντείνονται, με αύξηση των περιβαλλοντικών πιέσεων και μεγέθυνση των κοινωνικών ανισοτήτων λόγω της αναβλητικότητας των υπευθύνων λήψης αποφάσεων, είτε από επιλογή είτε από ελλιπή επίγνωση των πραγματικών ζητημάτων. Οι κυβερνήσεις αδυνατούν να επιβάλλουν ουσιαστική αλλαγή, περιοριζόμενες σε συμβολικά μέτρα, ενώ τα υπέρογκα κρατικά χρέη επιτρέπουν μόνο τη διασφάλιση βασικών προτεραιοτήτων, όπως η ύδρευση μέσω αφαλάτωσης και η παραγωγή ενέργειας.
- Η εκτίναξη των ανισοτήτων: Η κλιματική αλλαγή και οι περιορισμένοι πόροι αποσταθεροποιούν τις κοινωνίες και οδηγούν σε γεωπολιτικές εντάσεις. Το σενάριο αυτό προβλέπει ότι τα κράτη αναγκάζονται συνεχώς ή σε στενή διαδοχή να προσαρμόζονται επειγόντως στις κλιματικές προκλήσεις, χωρίς επαρκείς δομές προσαρμογής ή ανθεκτικότητας. Η αποσταθεροποίηση από τις φυσικές καταστροφές ή την προσπάθεια αντιμετώπισης των κλιματικών κινδύνων ωθεί τις κοινωνίες σε ένα αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο αναγκαστικών προσαρμογών και αυξανόμενων ανισοτήτων.
- Η τεχνολογική ανάπτυξη χωρίς κοινωνικές μεταρρυθμίσεις: Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών προσφέρει λύσεις σε περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά ενισχύει ταυτόχρονα τις ανισότητες και αφήνει κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο. Η οικονομική ανάπτυξη κυριαρχεί ως κεντρικός στόχος, ενώ εντείνεται ο ανταγωνισμός για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων εις βάρος της περιβαλλοντικής και κοινωνικής ισορροπίας. Η βιωσιμότητα υποβαθμίζεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς η ανεργία και η κοινωνική περιθωριοποίηση αυξάνονται, ιδίως λόγω της αυτοματοποίησης των εργασιών και της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Η προστασία του περιβάλλοντος περιορίζεται μόνο σε τομείς που εξυπηρετούν τον τουρισμό ή τις εθνικές οικονομίες.
- Η περιφερειακή συνεργασία για την πράσινη μετάβαση: Οι χώρες της Μεσογείου επιλέγουν να συνεργαστούν στενά, δημιουργώντας μια δυναμική κοινότητα που προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συμβολή ισχυρής πολιτικής βούλησης και ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, με σκοπό τη δημιουργία κοινών μηχανισμών για τη μετάβαση σε μια ουδέτερη ως προς το άνθρακα οικονομία μέχρι το 2050. Οι επενδύσεις επικεντρώνονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη γαλάζια οικονομία, την καινοτομία και τις πράσινες τεχνολογίες.
- Η οικολογική αναγέννηση: Η έμφαση δίνεται στην ανατροπή των καταναλωτικών προτύπων και την πλήρη μετάβαση σε ένα μοντέλο προστασίας της φύσης και των πόρων. Η Μεσόγειος μετατρέπεται σε πρότυπο βιοποικιλότητας και βιωσιμότητας.
- Η ολοκληρωμένη βιωσιμότητα: Ένα φιλόδοξο σενάριο όπου η κλιματική κρίση αντιμετωπίζεται στη Μεσόγειο μέσω βαθιών μεταρρυθμίσεων στην οικονομία, την ενέργεια, τις μεταφορές και τη γεωργία, με πλήρη συμμετοχή των πολιτών. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η ενεργειακή αυτάρκεια και η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων γίνονται κεντρικές αρχές της ζωής στην περιοχή, οδηγώντας σε μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα και ευημερία.
Η μελέτη MED 2050 καταλήγει στο ότι η τωρινή πορεία οδηγεί σε ένα δυσοίωνο μέλλον, αλλά υπάρχει ακόμα χρόνος για αλλαγή. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι επιλογές που θα γίνουν στα επόμενα χρόνια θα είναι καθοριστικές: είτε θα οδηγήσουν τη Μεσόγειο σε μια νέα εποχή ευημερίας και ανθεκτικότητας, είτε σε μια περίοδο διαρκών κρίσεων.
Πηγή:https://www.kathimerini.gr/life/environment/563578339/exi-senaria-gia-to-mellon-tis-mesogeioy/
Leave a Comment