Στη σχετική έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ( JRC) επισημαίνεται ότι οι υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τις ανεπαρκείς βροχοπτώσεις έχουν επιφέρει συνθήκες ακραίας ξηρασίας στην περιοχή της Μεσογείου με ιδιαίτερα έντονες επιπτώσεις στα νότια τμήματα αυτής.
Η συνεχιζόμενη ξηρασία δεν αφορά μόνο τους θερινούς μήνες, ενώ οι προβλέψεις μιας θερμότερης άνοιξης για τη νότια Ιταλία, Ελλάδα, νησιά της Μεσογείου και βόρεια Αφρική παρουσιάζονται αρκετά ανησυχητικές. Μια τέτοια κατάσταση θα σήμαινε επιπλέον επιδείνωση της ξηρασίας με σοβαρές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς όπως η γεωργία, η διαθεσιμότητα πόσιμου νερού, η παραγωγή ενέργειας και η ευημερία γενικότερα των εκτεθειμένων οικοσυστημάτων.
Εν όψει της επιδείνωσης των επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του πλανήτη, οι δράσεις μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και η λήψη μέτρων προσαρμογής γίνονται ολοένα και πιο επιτακτικές. Πολιτικές διαχείρισης των υδάτων σε τομείς όπως η γεωργία και η παραγωγή πόσιμου νερού είναι απαραίτητες, σύμφωνα με την έκθεση, για την αντιμετώπιση κινδύνων που προκύπτουν από την πιθανή παρατεταμένη ξηρασία.
Αρκετές χώρες στα παράλια της Μεσογείου ήρθαν αντιμέτωπες τον περασμένο μήνα με συνθήκες ξηρασίας, με τη μεγάλη σφοδρότητα του φαινομένου να εκδηλώνεται στο Μαρόκο, Ισπανία και Σικελία όπου τέθηκαν και περιορισμοί στη χρήση του νερού. Τα αποθέματα νερού στις αρχές του μήνα για την Καταλονία έπεσαν κάτω από το 16% θέτοντας την περιοχή κάτω από αυστηρούς περιορισμούς νερού για καταστάσεις ακραίας ξηρασίας. Παρόμοια κατάσταση χρειάστηκε να διαχειριστούν και οι κάτοικοι της νότιας Ιταλίας και Σικελίας. Οι δεξαμενές νερού στην περιοχή της Σικελίας ήταν κάτω από το επίπεδο συναγερμού ήδη από την αρχή του έτους. Ταυτόχρονα, στο Μαρόκο η χρήση νερού για καθαρισμό δρόμων, άρδευση πάρκων και κάποιων γεωργικών εργασιών έχει απαγορευτεί προ πολλού αφού η χώρα διανύει το έκτο συνεχόμενο έτος ξηρασίας.
Συνδυασμένος δείκτη ξηρασίας (CDI) για περιόδο 10 ημερών του μήνα Φεβρουαρίου. Πηγή: JRC
Η ανάλυση της κατάστασης από τους επιστήμονες που παρακολουθούν το θέμα επιβεβαιώνει ότι η ξηρασία που αφορά τη γεωργική γη ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική μέχρι τα τέλη του Ιανουαρίου. Για τη μελέτη του φαινομένου οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον συνδυασμένο δείκτη ξηρασίας ( CDI), ο οποίος, για να εκτιμηθεί, χρειάζεται δεδομένα βροχόπτωσης, υγρασίας εδάφους και καταπόνησης της βλάστησης. Οι χειμερινές καλλιέργειες και τα οπωροφόρα δέντρα επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες του Ιανουαρίου για μεσογειακές ακτές της Ισπανίας, την Ιταλία, την Ελλάδα και τα νησιά της Μεσογείου. Σε συνέχεια με τα θερμικά ρεκόρ που έχουν σημειωθεί την προηγούμενη χρονιά, ο Ιανουάριος του 2024 ανακηρύχθηκε ο θερμότερος Ιανουάριος που έχει καταγραφθεί ποτέ με ανησυχητικές συνέπειες όπως διαπιστώνεται για την ανάπτυξη των καλλιεργειών.
Οι προβλέψεις για το εγγύς μέλλον δεν είναι ευνοϊκές όσον αφορά την ξηρασία και τη θερμοκρασία. Εκτιμάται μια θερμότερη από το μέσο όρο εαρινή περίοδος, ενώ οι Άλπεις παρουσιάζουν ασυνήθιστα χαμηλή επικάλυψη από χιόνι, γεγονός που οδηγεί σε προβληματισμούς σχετικά με τη συμβολή τους στις ροές των ποταμών της περιοχής τους θερμούς μήνες του έτους. Πέρα από την επάρκεια των υδάτινων πόρων ανησυχίες εκφράζονται και για την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών στους θερινούς μήνες λόγω της αυξημένης ξηρασίας. Το 2023 σημειώθηκε η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην ΕΕ και καθώς οι συνθήκες ξηρασίας παρατείνονται, αυτό ισοδυναμεί με μείωση της εδαφικής υγρασίας και τη δημιουργία πρόσφορης καύσιμης ύλης.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) εκτιμά ότι οι καύσωνες και οι ξηρασίες θα αυξηθούν σε ένταση και συχνότητα στο μέλλον, με τη Μεσόγειο να είναι μια με τις περιοχές που θα βιώσει τον συνδυασμό των φαινομένων αυτών σε μεγάλο βαθμό. Επομένως, η ανάγκη για λήψη μέτρων και στρατηγικών προσαρμογής όπως συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, μετάβαση σε καλλιέργειες με μεγαλύτερη αντοχή στη ξηρασία και πολιτικές διαχείρισης των υδάτινων πόρων είναι απαραίτητες για την αύξηση της ανθεκτικότητας κοινωνιών και οικοσυστημάτων.
Η διαχείριση της ξηρασίας και η αύξηση της ανθεκτικότητας σε αυτή είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό στην εκτίμηση του κινδύνου με βάση τις επιπτώσεις της. Για το λόγο αυτό η ΕΕ έχει αναπτύξει τον πρώτο ευρωπαϊκό άτλαντα κινδύνου ξηρασίας με σκοπό τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την εκτίμηση του κινδύνου της ξηρασίας.
Leave a Comment