Η βιώσιμη ανάπτυξη στους κλάδους της βιομηχανίας, της αγροοικολογίας και της αλιείας αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε σχετική έκθεση η ΕΕ αξιολογεί ότι η βιωσιμότητα της αλιείας συνολικά έχει βελτιωθεί και λιγότερα αποθέματα υπεραλιεύονται, όμως απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες από τους αντίστοιχους φορείς, για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των αλιευτικών δραστηριοτήτων και ιχθυαποθεμάτων. Συγκεκριμένα, στην περιοχή της Μεσογείου παρουσιάζεται έντονη βιοποικιλότητα, με πολλά είδη αλιείας και αρκετά από τα αποθέματα μοιράζονται σε τρίτες χώρες. Το ποσοστό της θνησιμότητας λόγω αλιείας, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ΕΕ, προσεγγίζει ένα βιώσιμο επίπεδο αλλά εξακολουθεί να είναι κατά 71% υψηλότερο από το συνιστάμενο. Επιπλέον, η επιρροή της κλιματικής αλλαγής στις αλιευτικές κοινότητες συντελεί στην αύξηση της αβεβαιότητας για τη διαθεσιμότητα των ιχθυαπωθεμάτων. Ταυτόχρονα η άναρχη και λαθραία αλιεία συμβάλλει στην εξασθένηση των προσφερόμενων πόρων. Συλλογικά συντίθεται μια κατάσταση που χρήζει περεταίρω προσπάθειας, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη της ΕΕ, ο αλιευτικός κλάδος και μη κυβερνητικές οργανώσεις ενθαρρύνονται να μοιραστούν απόψεις, λύσεις και καλές πρακτικές, ώστε να τεθούν οι μελλοντικές κατευθύνσεις των αλιευτικών δυνατοτήτων των επόμενων ετών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στροφής στη βιώσιμη αλιεία αποτελεί για τη χώρα μας το πρόγραμμα «Αμοργόραμα», που μαζί με σχετική μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών αναδεικνύει την ανάγκη του περιορισμού της αλιευτικής δραστηριότητας στην Αμοργό με στόχο την αναγέννηση των ιχθυαποθεμάτων. Η μελέτη έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και περιέχει επίσης και εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης που στοχεύουν στη βιώσιμη παράκτια αλιεία και στο υγιές θαλάσσιο οικοσύστημα.
Την ανάγκη άμεσης δράσης πρόβαλε το γεγονός ότι στην Αμοργό τα τελευταία χρόνια μετά το πέρας της χειμερινής περιόδου συσσωρεύονταν τόνοι σκουπιδιών στις βόρειες παραλίες του νησιού, οι οποίες δεν είναι προσβάσιμες από την ξηρά. Το καλοκαίρι με την έναρξη των μελτεμιών, τα σκουπίδια απομακρύνονται από τις ακτές, παρόλα αυτά δημιουργείται ένα τεράστιο πρόβλημα στο τοπικό οικοσύστημα και στην αναπαραγωγή των ψαριών.
Τα ίδια τα μέλη της τοπικής κοινωνίας της Αμοργού και του αλιευτικού κλάδου ανέλαβαν δράση, ήδη από το 2013, με σκοπό την αντιμετώπιση της μείωσης των αποθεμάτων λόγω της υπεραλίευσης και της θαλάσσιας ρύπανσης. Το πρόγραμμα «Αμοργόραμα» βασίστηκε στη δική τους πρωτοβουλία να προστατεύσουν τη θάλασσα και το επάγγελμα τους.
Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει την αποχή των ψαράδων της Αμοργού από τις αλιευτικές τους δραστηριότητα για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο, τους μήνες που αποτελούν τους βασικότερους για την αναπαραγωγή των ψαριών. Εναλλακτικά, τα αλιευτικά θα αξιοποιούνται για τον καθαρισμό των ακτών, που δεν είναι εύκολα προσβάσιμες από τις ακτές. Επιπλέον, εξετάζεται η σταδιακή αντικατάσταση των αλιευτικών εργαλείων με πιο βιώσιμα, όπως για παράδειγμα δίχτυα μεγαλύτερου μεγέθους που εμποδίζουν τη σύλληψη νεαρών ψαριών. Παράλληλα η επιστημονική ομάδα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, μέσω της μελέτης που διεξήγε, προτείνει τον καθορισμό Ζωνών Απαγόρευσης Ψαρέματος κατά μήκος των ακτών του νησιού, εντός των οποίων θα απαγορεύεται για ορισμένο χρονικό διάστημα κάθε αλιευτική δραστηριότητα.
Για την έρευνα αυτή χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα όπως η πληθυσμιακή κατανομή των ειδών, το μέγεθος αναπαραγωγής ωριμότητας, τα ευάλωτα είδη, καθώς και οι κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις. Οι προτεινόμενες ζώνες εκτείνονται σε 300 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα. Όσον αφορά την κοινωνικοοικονομική διάσταση η αποχή από την αλιεία, μιας κοινότητας που αποτελεί το βασικό οικονομικό της πυλώνα, συνεπάγεται και απώλεια εισοδήματος για τους αλιείς. Ενώ αυτό δεν συντελεί αρνητικά για την υιοθέτηση του συγκεκριμένου πλάνου από τους αλιείς, η χρηματοδότησή τους από το Ταμείο Αλιείας θα ήταν μια σημαντική ενέργεια που θα πρόβαλλε και την στήριξη παρόμοιων ενεργειών. Για να επιτευχθεί όμως απαιτείται η έγκριση και η θεσμοθέτηση τού σχεδίου από το ΥΠΑΑΤ, δεδομένου ότι εναλλακτικά σχέδια οικονομικής ενίσχυσης, όπως ο καταδυτικός ή ο αλιευτικός τουρισμός, δεν είναι εύκολα υλοποιήσιμα λόγω των ισχυρών ανέμων που επικρατούν στην περιοχή.
Το «Αμοργόραμα» μαζί με την υποστήριξη περιβαλλοντικών οργανώσεων όπως Cyclades Preservation Fund (CPF) και Enaleia κατάφερε να συλλέξει 1.200 σακούλες απορριμμάτων από τις ακτές και να ανακυκλώσει 3 τόνους αλιευτικά εργαλεία και 15 τόνους πλαστικού.
Η δράση αυτή της κοινότητας της Αμοργού αποτελεί μια καλή πρακτική της βιώσιμης ανάπτυξης και πρότυπο για άλλες αλιευτικές κοινότητες των Κυκλάδων. Το «Κυκλαδόραμα» οραματίζεται τη σύμπραξη πολλών αλιευτικών κοινοτήτων των Κυκλάδων και στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας δημιουργήθηκε ο πρώτος οδηγός για υπεύθυνο αλιευτικό τουρισμό, ο οποίος περιέχει βασικές οδηγίες για την επίτευξη αυτών των δραστηριοτήτων με τρόπο βιώσιμο.
Πηγή: https://www.sustainablecyclades.gr/2024/01/16/i-viosimi-alieia-pairnei-sarka-kai-osta/
Leave a Comment