Η Ευρώπη φαίνεται να αντιμετωπίζει σοβαρή υγειονομική κρίση, καθώς μεγάλη μερίδα του πληθυσμού της ζει κάτω από επικίνδυνες συνθήκες ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από την Guardian. Η έρευνα έγινε σε συνεργασία με το πρόγραμμα Expanse, του πανεπιστημίου της Ουτρέχτης και υλοποίησε μια μοντελοποίηση του ατμοσφαιρικού αέρα της Ευρώπης.
Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για την έρευνα αλλά και την κατασκευή ενός διαδραστικού χάρτη ( δείτε το εδώ https://www.theguardian.com/environment/ng-interactive/2023/sep/20/europes-pollution-divide-see-how-your-area-compares) αφορούν υψηλής ανάλυσης δορυφορικές εικόνες, δεδομένα χρήσης γης, επίγειες παρατηρήσεις (σταθμοί και δεδομένα κυκλοφορίας), εκτιμήσεις χημικών μοντέλων για τη μεταφορά των αέριων ρύπων και μετεωρολογικά δεδομένα, των οποίων η σύνθεση και ανάλυση τους αποκαλύπτουν μια άκρως ανησυχητική εικόνα ενός επιβαρυμένου και ρυπασμένου ατμοσφαιρικού αέρα.
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα της Guardian τον περασμένο Σεπτέμβρη περίπου το 98% των Ευρωπαίων ζουν σε περιοχές με επιβλαβή ρύπανση από αιωρούμενα μικροσωματίδια ( PM2.5) και μάλιστα σε ποσότητες που ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια που έχουν τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Πιο συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα του πληθυσμού ζουν σε περιοχές όπου οι συγκεντρώσεις των αέριων ρύπων φτάνουν να είναι οι διπλάσιες από αυτές που προβλέπει ο ΠΟΥ, ώστε να διατηρείται η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα.
Εικόνα: Διαδραστικός Χάρτης Guardian, Πρόγραμμα Expanse (πηγή: https://www.theguardian.com/environment/2023/sep/20/revealed-almost-everyone-in-europe-breathing-toxic-air )
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα της Guardian τον περασμένο Σεπτέμβρη περίπου το 98% των Ευρωπαίων ζουν σε περιοχές με επιβλαβή ρύπανση από αιωρούμενα μικροσωματίδια ( PM2.5) και μάλιστα σε ποσότητες που ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια που έχουν τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Πιο συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα του πληθυσμού ζουν σε περιοχές όπου οι συγκεντρώσεις των αέριων ρύπων φτάνουν να είναι οι διπλάσιες από αυτές που προβλέπει ο ΠΟΥ, ώστε να διατηρείται η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα.
Η χώρα που έχει πληγεί περισσότερο είναι η Βόρεια Μακεδονία, όπου σε αρκετές περιοχές η ρύπανση από τα PM2.5 φαίνεται να είναι υπερτετραπλάσια των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ. Η Ανατολική Ευρώπη είναι εμφανώς σε πολύ πιο δυσμενής κατάσταση από τη Δυτική, με περιοχές άκρως επικίνδυνης συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων να εντοπίζονται στην Βόρεια Ιταλία, στα Βαλκάνια, σε Ουγγαρία και σε Πολωνία. Οι χώρες της κεντρικής Ευρώπης δεν αντιμετωπίζουν αρκετά πιο ευνοϊκές συνθήκες σχετικά με την ρύπανση. Εκτιμάται ότι στη Γερμανία τα τρία τέταρτα του πληθυσμού αναπνέουν αέρα, που η συγκέντρωση του σε μικροσωματίδια είναι η διπλάσια από αύτη που προβλέπει ο ΠΟΥ, ενώ στη Γαλλία το ποσοστό αυτό πέφτει στο 37% του πληθυσμού. Συνολικά 30 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζουν σε περιοχές συγκεντρώσεων PM2.5 σχεδόν τετραπλάσιων από τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ, ενώ οι Σκανδιναβικές χώρες, εκτός της Δανίας, παρουσιάζουν καλύτερη ποιότητα αέρα συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Για την κατασκευή του διαδραστικού χάρτη η Guardian συνεργάστηκε με εμπειρογνώμονες σε θέματα ρύπανσης. Ο χάρτης απεικονίζει τις περιοχές υψηλών συγκεντρώσεων αιρούμενων σωματιδίων PM2.5, τα οποία έχουν ως κύρια πηγή την καύση ορυκτών καυσίμων ( κυκλοφορία, οικιακή θέρμανση, βιομηχανία), ενώ το μέγεθος τους τους επιτρέπει να εισέρχονται στους πνεύμονες και από εκεί να περνούν στο αίμα επηρεάζοντας τον ανθρώπινο οργανισμό. Ο ΠΟΥ προβλέπει ότι οι μέσες ετήσιες τιμές συγκέντρωσης PM2.5 δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (μg/m3), όριο που ξεπερνούν οι περισσότερες εκτάσεις της ευρωπαϊκής ηπείρου, ενώ οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι υψηλές συγκεντρώσεις των PM2.5 προκαλούν περίπου 400.000 θανάτους ετησίως.
Οι εμπειρογνώμονες επίσης υποστηρίζουν ότι η συνεχή έκθεση σε PM2.5 αιωρούμενα σωματίδια επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο του ανθρώπινου οργανισμού και συνδέεται με ένα τεράστιο φάσμα παθήσεων και προβλημάτων υγείας. Το γεγονός αυτό ορίζει ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη για τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ταυτόχρονα συμβάλλει σημαντικά στη συζήτηση γύρω από τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Συγκεκριμένα για τη χώρα μας, αν εστιάσει κανείς στον χάρτη, είναι εμφανές ότι το μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Ηράκλειο ξεπερνούν σχεδόν το τριπλάσιο των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ, αλλά και μικρότερες πόλεις όπως η Λαμία, η Πάτρα καθώς και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Λονδίνο και το Μιλάνο, στο πλαίσιο αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης καθιερώνουν ζώνες χαμηλών εκπομπών και προγράμματα μείωσης της κυκλοφορίας. Οι δράσεις αυτές αν και αποτελούν σημαντικά βήματα δεν αρκούν και για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται η υιοθέτηση φιλόδοξων στόχων από την Ευρώπη συλλογικά. Ενώ έντονο προβληματισμό συναντά το γεγονός ότι οι χώρες που φαίνονται να πλήττονται περισσότερο από επιβαρυμένες συνθήκες ποιότητας ατμοσφαιρικού αέρα είναι χώρες με χαμηλότερα μέσα εισοδήματα, ενισχύοντας τις συζητήσεις περί περιβαλλοντικής αδικίας εντός των συνόρων της Ευρώπης.
Leave a Comment