Οι πόλεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ως αστικά κέντρα συγκεντρώνουν σχεδόν το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί ως το 2050, όπου 7 στους 10 ανθρώπους θα ζουν σε πόλεις. Η πληθυσμιακή αυτή συγκέντρωση αυτομάτως τους προσδίδει μέγιστη σημασία ως οικονομικά κέντρα αλλά και ως σημεία εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Οι ανάγκες των πόλεων για ενέργεια και ο ρόλος τους σαν κόμβοι μεταφορών συνεπάγονται ταυτόχρονα με την εκπομπή μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα. Υπολογίζεται ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αστικές περιοχές συμβάλλουν κατά 60% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Πέρα όμως από τη ραγδαία εξάπλωση που τις χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια και τις υψηλές εκπομπές οι πόλεις είναι κέντρα τεχνογνωσίας και καινοτομίας. Αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον για την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών. Ποιες είναι όμως οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που αντιμετωπίζουν οι πόλεις;
- Πιο συχνή εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων: Άμεση επίπτωση της κλιματικής αλλαγής είναι η συχνότερη και σφοδρότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων που πλήττουν τις πόλεις. Συχνά αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια ανθρώπινων ζώων και περιουσιών, πρόκληση σοβαρών ζημιών στις υποδομές των πόλεων και κάποιες φορές εκτόπιση ανθρώπων.
- Άνοδος της στάθμης της θάλασσας: Οι παράκτιες πόλεις εμφανίζονται ιδιαίτερα ευάλωτες στον κίνδυνο πλημμύρας από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας μέχρι τα μέσα του αιώνα.
- Καύσωνες: Οι αστικές περιοχές εμφανίζονται ιδιαίτερα τρωτές στους συχνότερους και εντονότερους καύσωνες που παρουσιάζονται τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής. Το φαινόμενο της «αστικής θερμικής νησίδας» που προκαλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και το δομημένο περιβάλλον των πόλεων οδηγεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες εντός του αστικού περιβάλλοντος σε σχέση με εκείνες των αγροτικών περιοχών. Αυτό σε συνδυασμό με τους καύσωνες μπορεί να οδηγήσουν σε ιδιαίτερη θερμική επιβάρυνση των πόλεων με πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού, την ποιότητα του αέρα στα αστικά κέντρα και τη θερμική καταπόνηση των υποδομών τους.
- Κίνδυνος έλλειψης τροφίμων και νερού: Οι πόλεις είναι υπεύθυνες για το 75% της παγκόσμιας κατανάλωσης των φυσικών πόρων. Οι κλιματικοί κίνδυνοι επιφέρουν επιπτώσεις στην ασφάλεια των επισιτιστικών συστημάτων και προσβασιμότητας σε υδάτινους πόρους. Η μεταβλητότητα και η διαταραχή και των δυο συστημάτων μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στην υγεία και στην ποιότητα ζωής των ευάλωτων πληθυσμών.
- Αυξημένες ανισότητες: Χαρακτηριστικό της κλιματικής αλλαγής είναι η όξυνση των ανισοτήτων, κοινωνικών και οικονομικών, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν έχουν τα μέσα αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Στις χώρες αυτές συχνά παρατηρείται έντονο κύμα μετακίνησης πληθυσμού προς τις πόλεις οι οποίες αδυνατούν να υποστηρίξουν τις μεταναστευτικές ροές με αποτέλεσμα την περαιτέρω διεύρυνση των ανισοτήτων και τον αποκλεισμό ευάλωτων κοινωνικών ομάδων από βασικές υπηρεσίες.
Όλα αυτά συνθέτουν την ανάγκη των αστικών κέντρων για εφαρμογή μέτρων προσαρμογής και ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή. Τα μέτρα αυτά, συνοψίζονται στους βασικούς άξονες της ενίσχυσης της κλιματικής ανθεκτικότητας, αύξηση της προσαρμοστικής ικανότητας, μείωσης των εκπομπών, και βελτιστοποίηση της ετοιμότητας τους στις καταστροφές. Για την υλοποίηση αυτών βασική προϋπόθεση είναι η αναβάθμιση των στρατηγικών αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και η υιοθέτηση ισχυρότερων και πιο φιλόδοξων μέτρων προσαρμογής και μετριασμού.
Συγκεκριμένα παραδείγματα τοπικών δράσεων για το κλίμα περιλαμβάνουν την επένδυση σε πράσινες και ανθεκτικές στο κλίμα υποδομές, τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, την επέκταση της πρόσβασης σε καθαρή ενέργεια και την προώθηση των μεταφορών με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, η ενίσχυση των αστικών χώρων πρασίνου για τον μετριασμό του φαινομένου της αστικής νησίδας. Για τις παράκτιες πόλεις η ενίσχυση της προστασίας από τις πλημμύρες μέσω αναχωμάτων ή/και τη δημιουργία οικοσυστημάτων ως ρυθμιστικά στρώματα αποτελούν σημαντικό παράγοντα στις δράσεις για το κλίμα. Οι προσπάθειες αυτές έχουν τη δυνατότητα να αποφέρουν σημαντικές μειώσεις εκπομπών, ενώ παράλληλα προσφέρουν οικονομικά οφέλη στους αστικούς πληθυσμούς και τις τοπικές οικονομίες. Η υλοποίηση όμως αυτών συχνά στερείται της χρηματοδότησης ή της πολιτικής βούλησης.
Το Πρόγραμμα για την Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών υποστηρίζει ενεργά τη δράση για το κλίμα στις αστικές περιοχές μέσω μιας σειράς πρωτοβουλιών και προγραμμάτων που περιλαμβάνουν:
- Χρηματοδότηση και επενδύσεις: Ο ΟΗΕ υποστηρίζει τις κυβερνήσεις να αποκτήσουν την απαραίτητη χρηματοδότηση που θα διευκολύνει την πρόσβασή τους σε καινοτόμους μηχανισμούς.
- Πολιτική υποστήριξη: Σε αυτό το πλαίσιο ενισχύεται η ανάπτυξη και η εφαρμογή πολιτικών και σχεδίων δράσης που σχετίζονται με το κλίμα και είναι σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισίου και τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης.
- Τεχνική υποστήριξη: Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ παρέχει τεχνική βοήθεια στα αστικά κέντρα για την αναγνώριση των κλιματικών κινδύνων που διατρέχουν και την ανάπτυξη υποδομών ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή.
- Ανάπτυξη ικανοτήτων και ανταλλαγή γνώσεων: Η ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών καθώς και η κατανόηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής αποτελεί βασικό βήμα για την ανάπτυξη στρατηγικών προσαρμογής και μετριασμού.
- Συνεργασία φορέων: Οι διαφορετικοί φορείς του ΟΗΕ συνεργάζονται με στόχο την ευαισθητοποίηση των πληθυσμών και την επικοινωνία του ζωτικού ρόλου των τοπικών κυβερνήσεων και των πόλεων στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Όλα αυτά αποτελούν μια συντονισμένη δράση του ΟΗΕ για την υποστήριξη των αστικών κέντρων παγκοσμίως στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και την οικοδόμηση βιώσιμων ανθεκτικών κοινοτήτων.
Leave a Comment