Τα απορρίμματα που παράγει η ανθρωπότητα συχνά δεν διαχειρίζονται με τον κατάλληλο τρόπο, επομένως αποτελούν πηγές θερμοκηπικών αερίων και επικίνδυνων χημικών. Η υπέρογκη ποσότητα αστικών τόνων στερεών φτάνει έως τα 2,3 δισεκατομμύρια, βλάπτει τα οικοσυστήματα, την οικονομική ευημερία των κοινωνιών και πλήττει δυσανάλογα τα διαφορετικά μέλη της κοινωνίας όπως γυναίκες ή νέους.
Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων με αφορμή τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μηδενικών Εκπομπών από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών ( UNEP). Στην εξίσωση προστίθεται και ο περιορισμός της επιδεικτικής κατανάλωσης, με τον Antonio Guterres, τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, να λέει “Η υπερκατανάλωση μας σκοτώνει. Η ανθρωπότητα χρειάζεται μια παρέμβαση”.
Ακολουθούν οι οχτώ τρόποι που προτείνει σε σχετική δημοσίευση του το UNEP για την προσέγγιση του στόχου των μηδενικών αποβλήτων:
1.Καταπολέμηση σπατάλης τροφίμων
Τα τρόφιμα παίζουν σημαντικό ρόλο στις παγκόσμιες εκπομπές, περίπου 8-10% των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων προέρχεται παγκοσμίως από την παραγωγή τροφίμων, που εντέλει δεν καταναλώνονται, σύμφωνα με έρευνα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος ( IPCC). Η σπατάλη των τροφίμων επιβεβαιώνεται αν εστιάσει κανείς στο γεγονός ότι το 19% των τροφίμων που είναι διαθέσιμα στους καταναλωτές τελικά σπαταλιέται, ενώ παράλληλα εκατομμύρια άνθρωποι του πλανήτη βιώνουν συνθήκες πείνας.
Ένας τρόπος να καταπολεμηθεί η σπατάλη τροφίμων είναι η ενίσχυση της αστικής γεωργίας, της παραγωγής δηλαδή τροφίμων εντός των ορίων του αστικού ιστού σε μικρές εκτάσεις γης. Με πάνω από το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού να συγκεντρώνεται στα αστικά κέντρα είναι αναγκαία η διαχείριση των απορριμμάτων τροφίμων με τρόπο ώστε να είναι αξιοποιήσιμα σε άλλους κλάδους όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η συντήρηση των χώρων πρασίνου κ.α. Μια ακόμα λύση είναι, τα προγράμματα κομποστοποίησης τροφίμων. Τα απόβλητα τροφίμων διαχωρίζονται από την πηγή τους και δεν καταλήγουν σε χωματερές εκτεθειμένα. Είναι εμφανές ότι όλες οι λύσεις προβλέπουν και προϋποθέτουν την ενεργή συμμετοχή των κοινωνιών, τα μέλη των όποιων οφείλουν έχοντας την κατάλληλη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για το παρόν θέμα, να αλλάξουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες. Η στροφή στα πιο βιώσιμα προϊόντα, ο περιορισμός της υπερκατανάλωσης, η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων, ώστε να μην καταλήγουν στις χωματερές και να κομποστοποιούνται, αλλά και η δωρεά τροφίμων ως πράξη κοινωνικής αλληλεγγύης είναι όλες δράσεις που ξεκινούν από το ίδιο το νοικοκυριό και θα μπορούσαν να έχουν τεράστια συμβολή στην καταπολέμηση των εκπομπών, λόγω απορριμμάτων τροφίμων. Τέτοιες δράσεις έχουν ήδη ξεκινήσει να λαμβάνουν χώρα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, με τη πόλη της Μπαρτσελόνα να τοποθετεί σε κεντρικά σημεία της κομποστοποιητές τροφίμων και το Δυτικό Μπαλιές να διανέμει πλεονάσματα τροφίμων στους περιθωριοποιημένους
Κάδος κομποστοποίησης στην Μπατσερλόνα (Πηγή: Barcelona City Council)
2. Διαχείριση κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων
Η μετατροπή της βιομηχανίας της μόδας με βάση ένα κυκλικό μοντέλο παραγωγής είναι απαραίτητη προκειμένου να μειωθούν τα απόβλητα που παράγει. Λιγότερα από το 1% των υλικών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ρούχων ανακυκλώνεται, επιφέροντας τεράστια κόστη στην απώλεια των πρώτων υλών. Η βιομηχανία της μόδας οφείλει να μεταβεί σταδιακά σε κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα, με τα διαθέσιμα προϊόντα της να διαρκούν περισσότερο και να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν μέσω ανακύκλωσης. Αντίστοιχα, οι ίδιες οι κυβερνήσεις πρέπει να κινητοποιηθούν με την ανάπτυξη υποδομών για τη συλλογή και διαλογή υφασμάτων.
3. Αποφυγή ηλεκτρονικών αποβλήτων.
Τα ηλεκτρονικά και οι ηλεκτρικές συσκευές συσσωρεύονται στις χωματερές σε όλο τον κόσμο, ενώ οι καταναλωτές προωθούνται συνεχώς στην αγορά νέων. Ο ρόλος των κυβερνήσεων παγκοσμίως οφείλει να πάρει το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων, ενθαρρύνοντας τους πρώτους να διατηρούν τις συσκευές τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ταυτόχρονα να προσφέρει στις επιχειρήσεις ελκυστικά οικονομικά οφέλη, ώστε να παρέχουν και να προωθούν υπηρεσίες επισκευής. Επίσης μια εφαρμόσιμη πολιτική είναι αυτή της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, η οποία προβλέπει ότι οι παραγωγοί υλικών αγαθών είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση και την επεξεργασία των αποβλήτων.
4. Περιορισμός της χρήσης φυσικών πόρων στα προϊόντα.
Η πλανητική κρίσης αφορά το τρίπτυχο της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας των φυσικών πόρων – της βιοποικιλότητας και της ρύπανσης – αποβλήτων. Η χρήση των πρώτων υλών έχει υπερτριπλασιαστεί τα τελευταία 50 χρόνια, οδηγώντας σε σταδιακή καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντός και ενισχύοντας την πλανητική κρίση.
Τα πρότυπα του οικολογικού σχεδιασμού προβλέπουν τη μείωση της χρήσης ενέργειας και πόρων και ταυτόχρονα τη ελαχιστοποίηση των εξαγόμενων επικίνδυνων χημικών ουσιών από την παραγωγική διαδικασία. Επίσης προϋποθέτουν τα προϊόντα να είναι ανθεκτικά και ανακυκλώσιμα. Τα πρότυπα αυτά καλούνται να υιοθετήσουν οι παραγωγοί, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της χρήσης πόρων και εκπομπών σε όλα τα στάδια ζωής ενός προϊόντος.
5. Αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά.
Η ρύπανση από πλαστικά αποτελεί ένα ακόμα παράγοντα αν όχι τον πιο σημαντικό στη διαχείριση τον απορριμμάτων. Παρά τις εφαρμογές μέτρων για τη σταδιακή τους κατάργηση, ειδικά όσον αφορά τα πλαστικά μιας χρήσης και τις εκστρατείες ανακύκλωσής τους μεγάλο ποσοστό πλαστικών συνεχίζει και χρησιμοποιείται στην κατασκευή ηλεκτρονικών ειδών, ρούχων και άλλων σκευών. Το πλαστικό δεν βιοδιασπάται με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται και να έχει σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, στην υγεία των ανθρώπων και των έμβιων ειδών, ενώ μικροπλαστικά έχουν διεισδύσει και στην τροφική αλυσίδα. Το 85% των πλαστικών μπουκαλιών καταλήγει στις χωματερές ή αποτίθεται στο φυσικό περιβάλλον. Η καθιέρωση ενός παγκόσμιου συστήματος παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικών με τη ρύπανση από πλαστικά μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό του προβλήματος.
6. Ανάληψη επικίνδυνων αποβλήτων
Οι χημικές ουσίες είναι μέρος της καθημερινής ζωής ακόμα κι αν αυτό δεν γίνεται πάντα αντιληπτό. Τα ηλεκτρονικά είδη μπορεί να περιέχουν υδράργυρο, τα καλλυντικά μόλυβδο και τα είδη καθαρισμού ένα πλήθος από επίμονους οργανικούς ρύπους. Τα χημικά απόβλητα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα και χρήζουν ξεχωριστής διαχείρισης στην επεξεργασίας τους, όμως αρκετές κυβερνήσεις δεν διαθέτουν ούτε ακολουθούν τα καθιερωμένα πρότυπα. Δυστυχώς, τέτοιοι τύποι αποβλήτων δεν γνωρίζουν πάντα σύνορα και είναι ευθύνη των κυβερνήσεων να δεσμευτούν με συμφωνιών και συμβάσεων για τη διαχείριση τους και τη συνεργασίας ώστε να αναλάβουν ουσιαστική δράση. Οι πολίτες καλούνται σε αυτό το επίπεδο να είναι ενημερωμένοι, ώστε να απαιτούν από τις κυβερνήσεις και τις βιομηχανίες τον περιορισμό αυτών των αποβλήτων.
7. Σχεδιασμός πόλεων
Μέχρι το 2050 το 68% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει στα αστικά κέντρα. Η επένδυση σε ενεργειακά αποδοτικά κτίρια και η ανακαίνιση ενεργειακά ζημιογόνων κτιρίων είναι επιτακτική ανάγκη. Τα μη ενεργειακά κτίρια είναι υπεύθυνα για το 37% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και σημαντικές ποσότητες αποβλήτων. Επομένως, η μετάβαση σε ανθεκτικά κτίρια μηδενικού άνθρακα αποτυπώματος αποτελεί σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της ρύπανσης των αποβλήτων.
8. Διαχείριση αποβλήτων μέσω επενδύσεων και κατάρτισης.
Η παγκόσμια διαχείριση αποβλήτων έχει τεράστιο κόστος για τις κυβερνήσεις του κόσμου, ενώ ταυτόχρονα το 25% των αποβλήτων μένουν χωρίς συλλογή και το 39% δεν διαχειρίζεται από ελεγχόμενες εγκαταστάσεις. Με τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων οι κυβερνήσεις μπορεί να εξοικονομήσουν δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ μέχρι το 2050. Με την ανάκτηση υλικών, τον επανασχεδιασμό προϊόντων, την ενίσχυση της διαχείρισης αποβλήτων και την προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση, η ανθρωπότητα μπορεί να υιοθετήσει μια προσέγγιση μηδενικών αποβλήτων για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
https://www.unep.org/news-and-stories/story/eight-ways-overcome-waste-pollution-crisis
Leave a Comment