Η ανθρώπινη αντίληψη για το κλίμα και τον καιρό δεν αποτελεί αξιόπιστη πηγή αναφοράς, καθώς συχνά επηρεάζεται από κοινωνικές αφηγήσεις ή από την τάση της μνήμης να ξεχνά με το πέρασμα του χρόνου ακραία γεγονότα. Έτσι, καταστάσεις που στην πραγματικότητα είναι ασυνήθιστες μπορεί να θεωρούνται “φυσιολογικές”. Για τον λόγο αυτό, η επιστημονική μελέτη του κλίματος δεν βασίζεται σε υποκειμενικές εντυπώσεις, αλλά σε αντικειμενικά δεδομένα, τα οποία προέρχονται είτε από μετρήσεις μετεωρολογικών σταθμών είτε από ολοκληρωμένες αναλύσεις που συνδυάζουν παρατηρήσεις και υπολογιστικά μοντέλα.
Η ανάπτυξη αυτών των λεγόμενων δεδομένων “επανανάλυσης” (reanalyses) αποτέλεσε σημαντικό εργαλείο για τη μελέτη του καιρού και του κλίματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα ERA5 του ECMWF, τα οποία συνδυάζουν δορυφορικές και επίγειες μετρήσεις με αριθμητικά μοντέλα πρόγνωσης, ώστε να δημιουργείται μια συνεπής και λεπτομερής εικόνα της ατμόσφαιρας για πολλές δεκαετίες και σε παγκόσμια κλίμακα. Τα δεδομένα ERA5 παρέχουν καθημερινές και μηνιαίες χρονοσειρές που ξεκινούν από το 1940, επιτρέποντας τον εντοπισμό θερμοκρασιακών “ανωμαλιών” σε σχέση με τον κλιματικό μέσο όρο. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αξιολογήσουμε αν μια εποχή ήταν θερμότερη, ψυχρότερη ή κοντά στον μέσο όρο, με βάση στατιστικά κριτήρια και όχι προσωπικές εντυπώσεις.
Τα δεδομένα της Copernicus Climate Change Service (C3S) δείχνουν ότι το καλοκαίρι του 2025 ήταν από τα θερμότερα που έχουν ποτέ καταγραφεί στην Ευρώπη. Ο μέσος όρος θερμοκρασίας της ηπείρου βρέθηκε σημαντικά πάνω από τις τιμές αναφοράς της περιόδου 1991–2020.
- Ακραίες θερμές ανωμαλίες καταγράφηκαν στη Σκανδιναβία, στην Ιβηρική Χερσόνησο και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
- Σε τμήματα της Ισπανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου σημειώθηκαν ιστορικά ρεκόρ θερμότητας, δηλαδή οι υψηλότερες τιμές της τελευταίας 75ετίας.
- Μόνο σε τμήματα της Ρωσίας και των γειτονικών χωρών καταγράφηκαν θερμοκρασίες κοντά στον μέσο όρο, χωρίς σημαντικές αποκλίσεις.
Το γεγονός αυτό δεν είναι μεμονωμένο. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Copernicus έχει καταγράψει για συνεχόμενα καλοκαίρια την παρουσία έντονων θερμικών ανωμαλιών.
Με τη βοήθεια δεδομένων επανανάλυσης δημιουργήθηκε χάρτης που απεικονίζει τη χωρική κατανομή των θερινών θερμοκρασιών σε σχέση με τον μέσο όρο των τελευταίων 75 ετών, χρησιμοποιώντας χρωματική κλίμακα. Ένα καλοκαίρι που χαρακτηρίζεται ως “record hot” σημαίνει ότι, για το συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο και χρονικό διάστημα, η μέση θερμοκρασία ήταν η υψηλότερη που έχει καταγραφεί από το 1940 έως σήμερα. Έτσι, ο όρος “ρεκόρ” αποκτά επιστημονική ακρίβεια και επιτρέπει τη σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), στην 6η Έκθεση Αξιολόγησης (AR6, 2021), αναφέρει με υψηλή βεβαιότητα ότι οι καύσωνες στην Ευρώπη έχουν γίνει συχνότεροι και εντονότεροι. Παρότι ο συνολικός αριθμός θερμών ή ψυχρών εποχών μπορεί να μην παρουσιάζει μεγάλη μεταβολή, η κατανομή των θερμοκρασιών μετατοπίζεται προς υψηλότερες τιμές, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων θερμοκρασιών κατά τους θερινούς μήνες.
Επιπλέον, η Ευρώπη συγκαταλέγεται στις “hotspot” περιοχές της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή σε περιοχές που θερμαίνονται ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Το καλοκαίρι του 2025 αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της ευρύτερης τάσης
Πηγή:
- Hersbach, H., et al. (2020). The ERA5 global reanalysis. Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 146(730), 1999–2049. https://doi.org/10.1002/qj.3803
- Copernicus Climate Change Service (C3S). (2025). European State of the Climate. https://climate.copernicus.eu/ESOTC
- IPCC (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. AR6 WG1. https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/.
Leave a Comment