Έρευνα του ΕΚΠΑ, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή», αναλύει τους παράγοντες που καθιστούν τις δασικές πυρκαγιές ολοένα και πιο επιθετικές και δύσκολες στη διαχείριση τα τελευταία χρόνια. Το σχετικό δημοσίευμα εστιάζει στην Αττική, λόγω των εκτεταμένων δασικών πυρκαγιών των τελευταίων ετών, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε σημαντική απώλεια δασικών εκτάσεων.
Πιο συγκεκριμένα, η πρόσφατη μελέτη της ερευνητικής ομάδας του Καθηγητή Κωνσταντίνου Καρτάλη, μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή και Καθηγητή στον Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του ΕΚΠΑ, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα συνδυασμένα κλιματικά φαινόμενα «καύσωνα και ξηρασίας» (Compound Drought and Heatwave events) λειτουργούν ως ενισχυτικός παράγοντας των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας, η οποία αποτελεί hot spot της κλιματικής κρίσης.
Ποια καλούνται συνδυασμένα κλιματικά φαινόμενα και ποιος ο ρόλος τους στη Μεσόγειο
Τα Συνδυασμένα Κλιματικά Φαινόμενα προκύπτουν από την ταυτόχρονή εμφάνιση ή σε στενή διαδοχή δύο ή περισσότερων κλιματικών παραγόντων (π.χ. βροχόπτωσης και θερμοκρασίας) ή ακραίων γεγονότων, ενισχύοντας τις συνολικές τους επιπτώσεις στο περιβάλλον, τις κοινωνίες και τα οικοσυστήματα. Τέτοια φαινόμενα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον συνδυασμό «καύσωνα και ξηρασίας», «έντονης βροχόπτωσης και ισχυρών ανέμων», «καύσωνα και αυξημένης υγρασίας», καθώς και «υψηλής θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας και καταιγίδων». Ο ρόλος τους είναι καθοριστικός στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, καθώς συμβάλλουν στην ένταση και τη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Ειδικότερα, για την περιοχή της Μεσογείου, όπως αναφέρεται στο άρθρο, η κοινή εμφάνιση καύσωνα και ξηρασίας όπως και η κοινή εμφάνιση θαλασσίων καυσώνων και καταιγίδων, φαίνεται να είναι πιο συχνή και εντονότερη τα τελευταία χρόνια. Ο συνδυασμός καύσωνα και ξηρασίας ενισχύει την εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες και η μειωμένη υγρασία καθιστούν τη δασική ύλη πιο εύφλεκτη.
Η μελέτη του ΕΚΠΑ
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, την περίοδο 2001-2023 στη νοτιοανατολική Μεσόγειο παρατηρείται ραγδαία αύξηση στον αριθμό των ημερών με συνδυασμένα κλιματικά φαινόμενα ξηρασίας και καύσωνα, σε σύγκριση με την περίοδο 1974-2000. Συγκεκριμένα, στην Αθήνα οι ημέρες αυτές αυξήθηκαν από 45 σε 152, ενώ στη Λάρνακα από 10 σε 130.
Αύξηση παρατηρείτα και σε στους μήνες με συνθήκες ήπιας έως ακραίας ξηρασίας για την Αττική: από 3 το 2018, σε 6 για τρία διαδοχικά έτη (2020, 2021, 2022) και σε 9 το 2023 και το 2024. Ταυτόχρονα, συγκρίνοντας την περίοδο 1971-2000 με την περίοδο 1991-2020, τα όρια των ακραίων θερμοκρασιών έχουν αυξηθεί επίσης σημαντικά. Πιο αναλυτικά, στην Αθήνα, το όριο των 37 βαθμών Κελσίου κατά την πρώτη περίοδο ανήλθε στους 38,2 βαθμούς Κελσίου στην πιο πρόσφατη κλιματική περίοδο.
Επιπλέον, από την εκτίμηση για την κλιματική περίοδο 2031-2060, προβλέπεται περαιτέρω αύξηση των ημερών με καύσωνα και ξηρασία σε όλη τη χώρα, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να εντοπίζονται στην ανατολική Στερεά Ελλάδα (Αττική, Βοιωτία, Φθιώτιδα), την Κρήτη και τα νησιά των Κυκλάδων.
Τέλος, από την ανάλυση των δεδομένων βροχόπτωσης για την περίοδο 2018-2024 παρατηρείται ότι, όταν η συνολική βροχόπτωση στην Αττική κατά το διάστημα Σεπτεμβρίου – Μαΐου πριν από το καλοκαίρι ξεπερνά τα 350 mm και δεν καταγράφονται συνδυασμένα φαινόμενα καύσωνα και ξηρασίας, οι δασικές πυρκαγιές είναι περιορισμένες σε έκταση. Επιπλέον, διαπιστώνεται μια αντίστροφη σχέση μεταξύ βροχόπτωσης και καμένων εκτάσεων, όπου η αύξηση της βροχόπτωσης συνδέεται με μείωση του αριθμού των στρεμμάτων δασών και δασικών εκτάσεων που καίγονται.
Αντίθετα, όταν η βροχόπτωση για το διάστημα Σεπτεμβρίου – Μαΐου υπολείπεται των 280 mm και, παράλληλα, σημειώνονται ημέρες με συνδυασμένα φαινόμενα καύσωνα και ξηρασίας, η καμένη έκταση αυξάνεται κατακόρυφα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ανάλυση του ΕΚΠΑ για το 2021 σημειώθηκαν 45 ημέρες, 18 ημέρες το 2023 και 77 το 2024, και η έκταση των καμένων εκτάσεων ανέρχεται στα: 153714 στρέμματα , 99728 στρέμματα και 82194 στρέμματα αντίστοιχα. Ουσιαστικά όταν η ξηρασία συνδυάζεται με καύσωνες, οι δασικές πυρκαγιές είναι περισσότερο επιθετικές και πιο δύσκολα κατασβέσιμες.
Συμπερασματικά αναφέρει στην «Καθημερινή» ο κ. Καρτάλης ότι: «Η εξέλιξη του συνδυασμένου φαινόμενου καύσωνα – ξηρασίας σηματοδοτεί έναν “συναγερμό” για τα δάση και την προστασία τους». Ουσιαστικά υπογραμμίζεται μέσω του άρθρου η επιτακτική ανάγκη για αλλαγές στην πολιτική προστασία, καθώς και στον εθνικό, περιφερειακό και αστικό σχεδιασμό (τουριστικό, αγροτικό, πολεοδομικό κ.ά.), ώστε να προσαρμόζονται οι παρούσες και μελλοντικές συνθήκες του κλίματος.
Leave a Comment