Η κλιματική ουδετερότητα έχει πλέον ενταχθεί στους στόχους πολλών εθνών και κατ’ επέκταση πόλεων, όμως για την επίτευξή της είναι απαραίτητο να κατανοηθούν σε βάθος όλες οι υπάρχουσες και πιθανές εκπομπές. Οι επιστήμονες του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (JRC) εστιάζουν πλέον και στον ποιοτικό προσδιορισμό του επιπέδου των αναπόφευκτων υπολειπόμενων εκπομπών.
Ποιες όμως είναι οι υπολειπόμενες εκπομπές; Ως υπολειπόμενες εκπομπές αναφέρονται οι εκπομπές που είναι δύσκολο να αποφευχθούν ή να εξαλειφθούν πλήρως, λόγω τεχνολογικών, οικονομικών ή άλλων περιορισμών. Αυτές οι εκπομπές συνήθως αφορούν τομείς όπως η γεωργία, οι αερομεταφορές ή οι βαριές βιομηχανίες
Η Συμφωνία του Παρισιού (2015) προβλέπει την επίτευξη των καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στις οποίες εμπεριέχονται και οι υπολειπόμενες εκπομπές. Στην περίπτωση τους όμως εντοπίζονται ασάφειες στο πώς θα επιτευχθεί η μείωσή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι 362 ευρωπαϊκές πόλεις, που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την Ευρωπαϊκή Αποστολή για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις, όμως μόλις το 3% αυτών έχουν εκφράσει σαν στόχο τις απολύτως μηδενικές εκπομπές. Πρόκειται για μια αργή διαδικασία, με την πλειονότητα αυτών να βρίσκεται ακόμη στη διαδικασία καθορισμού των στόχων για τις μηδενικές εκπομπές, γεγονός που σημαίνει ότι μέχρι το 2030, χρονιά ορόσημο για την ΕΕ για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, κάποιες υπολειπόμενες εκπομπές θα υπάρχουν, ακόμα κι αν εφαρμοστούν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα. Σε σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature Climate Change, οι επιστήμονες του JRC τονίζουν ότι η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στη μείωση των εκπομπών στην πηγή τους πριν ληφθούν μέτρα για την αντιστάθμισή τους ( όπως μηχανισμοί απομάκρυνσής τους) ώστε να επιτευχθεί ο μετριασμός. Αυτό φέρνει στο προσκήνιο ότι για τις υπολειπόμενες εκπομπές δεν υπάρχει επίσημο σχέδιο τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Σε πρώτο στάδιο, είναι απαραίτητο να αναγνωριστούν οι υπολειμματικές εκπομπές σε επίπεδο πόλεων και να διαχωριστούν από τις εθνικές. Σε τοπική κλίμακα πόλεων οι βασικές εκπομπές προέρχονται από τις μεταφορές, βιομηχανία, σταθερή ενέργεια, απόβλητα ή απορρίμματα, γεωργία και άλλες χρήσης γης και είναι δύσκολο να μειωθούν. Από την άλλη τα κράτη αναγνωρίζουν τη βιομηχανία και τη γεωργία ως τις κύριες πηγές υπολειμματικών εκπομπών, τομείς που δεν είναι δυνατόν να ρυθμιστούν σε επίπεδο πόλεων. Η ευθύνη για τη μείωση αυτών ανάγεται στις κυβερνήσεις των κρατών που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν υιοθετήσει ακόμα αρκετά δεσμευτικούς στόχους.
Αυτή η ασυμφωνία μπορεί να σταθεί εμπόδιο στις πόλεις που έχουν δεσμευτεί στη κλιματική ουδετερότητα. Στη προκειμένη περίπτωση οι υποεθνικοί φορείς οφείλουν να απαλλαχτούν από την απλή διαδικασία καθορισμού στόχων και να περάσουν σε μια λεπτομερή εξέταση των υπολειμματικών εκπομπών, ώστε να διαμορφώσουν τα κατάλληλα μέτρα για την αντιστάθμισή τους.
Στο σημείο αυτό το JRC προτείνει ένα βασικό πλαίσιο για τον ποιοτικό προσδιορισμό του επιπέδου του αναπόφευκτου των εκπομπών που συνοψίζεται σε τρία βήματα:
- Προσδιορισμός πηγών, να προσδιοριστεί δηλαδή η προέλευση των εκπομπών σε σχέση με τις πηγές τους.
- Διερεύνηση λύσεων, περιλαμβάνει τον εντοπισμό πιθανών στρατηγικών για τη μείωση αυτών των πηγών εκπομπών.
- Κατανόηση περιορισμών, η κριτική εξέταση των εμποδίων στις προτεινόμενες λύσεις και η κατάταξη τους σε βαθμίδες 1 ή 2, ανάλογα αν οι περιορισμοί βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία μιας πόλης ή είναι εξωτερικοί αντίστοιχα.
Το πλαίσιο επιτυγχάνει να κατατάξει έτσι τις αναπόφευκτες εκπομπές σε έξι επίπεδα. Έτσι για παράδειγμα το επίπεδο ένα υποδεικνύει την ισχυρότερη περίπτωση αντιστάθμισης, όπου (1) η πηγή των υπολειπόμενων εκπομπών αναγνωρίζεται, (2) δεν υπάρχουν καθιερωμένες λύσεις και (3) η πόλη είναι αδύναμη να αντιμετωπίσει τους περιορισμούς (βαθμίδα 2).
Το πλαίσιο πέρα από μια δομημένη προσέγγιση της εκτίμησης των αναπόφευκτων εκπομπών, προσφέρει και μια ευκαιρία ενίσχυσης της σαφήνειας των στόχων καθαρού μηδενισμού και της συνεργασίας των διαφορετικών φορέων για τον εντοπισμό των εκπομπών και της άρσης των τυχών περιορισμών στην αντιμετώπισή τους.
Leave a Comment