Ο Ιούλιος του 2024 ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ, με μέσο όρο παγκόσμιας θερμοκρασίας 17,16ο C. Αυτό σε συνδυασμό με τα ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα βροχής οδήγησε στην αύξηση της πίεσης σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, όπως στις μεγάλες λεκάνες απορροής των ποταμών. Μεγάλοι ποταμοί, όπως ο Αμαζόνιος, ο Λα Πλάτα και ο Ζαμβέζης, παρουσίασαν ροή νερού πολύ χαμηλότερη από την κανονική επιφέροντας σημαντικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματά τους και στις κοινωνίες και οικονομίες που εξαρτώνται άμεσα από αυτούς.
Ο πλανήτης φέτος βιώνει ένα σπάνιο συνδυασμό κλιματικών φαινομένων που φαίνεται να συμβάλλει στην εντατικοποίηση της ξηρασίας σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή. Το Ελ Νίνιο στον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, η θετική φάση του διπόλου του Ινδικού Ωκεανού και η θερμή φάση του τροπικού Βόρειου Ατλαντικού επιδρά στις συνθήκες ξηρασίας που εμφανίστηκαν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, όπως η Νότια Αμερική, Νότια Αφρική, τμήματα της Μεσογείου και της Ανατολικής Ευρώπης.
Η έκθεση για την παγκόσμια ξηρασία που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (JRC) υποδεικνύει τη σοβαρότητα των ανωμαλιών θερμοκρασίας και βροχόπτωσης.
Έντονες θερμές ανωμαλίες θερμοκρασίας εμφανίστηκαν σε μεγάλο αριθμό περιοχών σε όλο τον κόσμο. Σε μερικές από αυτές, όπως στη βορειοδυτική Βόρεια Αμερική, τη Μεσόγειο και την ανατολική Ευρώπη, η διαφορά των θερμοκρασιών υπερβαίνει τους 3ο C για τον μήνα Ιούλιο. Αντίστοιχα, εντοπίζονται 52 επεισόδια μετεωρολογικής ξηρασία κατά τη διάρκεια της περιόδου Αυγούστου 2023 – Ιουλίου 2024, τα σημαντικότερα από αυτά εμφανίζονται στη Νότια Αμερική, κεντρική και ανατολική Ασία, κεντρική Αφρική και Βόρεια Αμερική.
Οι παρατεταμένες ξηρασίες σε συνδυασμό με τους καύσωνες επηρεάζουν την παραγωγικότητα των καλλιεργειών. Οι αγρότες που έρχονται αντιμέτωποι με μειωμένες αποδόσεις των καλλιεργειών αντιμετωπίζουν επιπτώσεις στο εισόδημά τους, οι οποίες πιθανόν να επηρεάζουν και τις τοπικές οικονομίες. Αυτές οι επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα έντονες σε περιοχές χωρίς βιώσιμα συστήματα άρδευσης ή άμεση πρόσβαση σε γλυκό νερό.
Η μείωση της παραγωγής λόγω των περιόδων ξηρασίας, επιδρά σημαντικά και στην επισιτιστική κρίση, αφού λιγότερα διαθέσιμα τρόφιμα σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι θα είναι ευάλωτοι να εκτεθούν σε συνθήκες πείνας και υποσιτισμού. Ιδιαίτερα στη νότια Αφρική, εκτιμάται ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα χρειαστούν άμεσα βοήθεια.
Η ξηρασία όμως πέρα από τον τομέα των καλλιεργειών έχει αντίκτυπο και στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών. Η μείωση της στάθμης και η χαμηλή ροή σε μεγάλους ποταμούς, όπως ο Αμαζόνιος και ο Ζαμβέζης, προκαλεί προβλήματα στις μεταφορές που γίνονται μέσω αυτών αλλά και στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να επιφέρει ελλείψεις και διακοπές ρεύματος σε μεμονωμένες περιοχές.
Σε πολλές χώρες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία ήδη οι κυβερνήσεις έχουν αναλάβει μέτρα για τους περιορισμούς στη χρήση του νερού, ενώ σε άλλες, όπως η Αίγυπτος, οι διαμάχες για τα δικαιώματα του νερού επιφέρουν μια ιδιαίτερη ανησυχία. Αυτά όλα συνθέτουν την επιτακτική ανάγκη της άμεσης και έγκυρης πρόβλεψης της ξηρασίας αλλά και τη λήψη μέτρων προσαρμογής σε αυτή με γνώμονα την ανθρωπιστική υποστήριξη.
Οι θερμές και ξηρές περίοδοι θα είναι εντονότερες και συχνότερες στο μέλλον καθώς και μεγαλύτερης διάρκειας, με αποτέλεσμα να ασκείται επιπλέον πίεση στις ήδη πληγείσες περιοχές και να υπάρχει έντονη ανησυχία για την εξέλιξη των υδάτινων πόρων.
Τα συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης ξηρασίας μπορούν να αποτελέσουν ένα εργαλείο χάραξης πολιτικής για τους άμεσα ενδιαφερόμενους, όπως οι αγρότες προκειμένου να στραφούν σε πιο ανθεκτικές στην ξηρασία καλλιέργειες που απαιτούν την κατανάλωση μικρότερης ποσότητας νερού και αντέχουν στις υψηλές θερμοκρασίες. Αυτή μπορεί να είναι μια αποδοτική λύση προσαρμογής ιδίως αν συνδυαστεί με τεχνικές αγροδασοπονίας, συντηρητική καλλιέργεια και εναλλαγή καλλιεργειών.
Ταυτόχρονα, η αποτελεσματική διαχείριση του νερού, τα βελτιωμένα βιώσιμα συστήματα άρδευσης και οι επενδύσεις στη συλλογή όμβριου νερού και την αφαλάτωση μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας του νερού.
Leave a Comment