Επιτακτική ανάγκη αλλαγής των προτεραιοτήτων των τοπικών κοινωνιών και η υιοθέτηση πολιτικών που στοχεύουν στα βιώσιμα, ελκυστικά νησιά.!
Το φυσικό και δομημένο περιβάλλον των Κυκλάδων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού τους. Αυτή η ιδιαιτερότητα του αποτέλεσε πόλο έλξης για εκατομμύρια τουρίστες τις τελευταίες δεκαετίες. Μαζί όμως με την τουριστική ανάπτυξη τα Κυκλαδονήσια ήρθαν αντιμέτωπα με νέους κινδύνους. Μερικοί από αυτούς είναι η υπερεκμετάλλευση των πόρων και των χαρισμάτων τους, η αλλοίωση των βασικών δομικών χαρακτηριστικών τους από παρεμβάσεις μιας ξενόφερτης ως προς την κουλτούρα τους αισθητικής αλλά και το συνεχώς μεταβαλλόμενο κλίμα.
Ο Υπερτουρισμός, ο τουρισμός δηλαδή που ξεπερνά την ικανότητα της τοπικής κοινωνίας και του περιβάλλοντος να προσαρμοστεί χωρίς να αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά τους, είναι πλέον καθημερινότητα για τα ελληνικά νησιά. Η άναρχη δόμηση, η διεκδίκηση της κυκλαδικής γης από επενδυτές επιτείνουν την επί δεκαετίες τάση εγκατάλειψης της γεωργικής γης. Η έλλειψη υδάτινων πόρων, η διαχείριση αποβλήτων, υποβαθμίζουν τον φυσικό πλούτο των Κυκλάδων σε στεριά και θάλασσα. Ταυτόχρονα η μοναδική αρχιτεκτονική, του παραδοσιακού νησιωτικού τοπίου απειλείται από τη χρήση ξένων στοιχείων για να καλύψουν τις ανάγκες της πολύτιμης για την τοπική οικονομία τουριστικής περιόδου.
Σε συνδυασμό με τον υπερτουρισμό τα Κυκλαδονήσια πλήττονται και από την κλιματική κρίση, ενώ προβλέπεται η επιδείνωση της στο μέλλον. Πολλές είναι οι επιστημονικές έρευνες που προμηνύουν την αύξηση των θερμών και ξηρών επεισοδίων στη λεκάνη της Μεσογείου και κατά συνέπεια στο Αιγαίο. Πρόσφατα, χώρες όπως η Ισπανία βίωσαν καταστροφή μεγάλου μέρους των μεσογειακών καλλιεργειών τους, λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας και των υψηλών θερμοκρασιών.
Στις Κυκλάδες, όπου ευδοκιμούν τα ελαιόδεντρα, τα αμπέλια και άλλες ευαίσθητες ως προς τις κλιματικές συνθήκες καλλιέργειες, η κλιματική αλλαγή αποτελεί σημαντική απειλή. Επίσης, στα ελληνικά νησιά η καλλιέργεια του εδάφους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τοπικά ήθη και έθιμα που συνθέτουν την τοπική κουλτούρα. Έτσι, με την κλιματική κρίση επηρεάζονται η ανάπτυξη της γεωργίας, η βιοποικιλότητα, η επισιτιστική ασφάλεια, η διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς και η διατήρηση της αυτάρκειας των νησιών. Πέρα από την απειλή της γεωργικής γης και αγροτικής παραγωγής από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, το ίδιο το νησιωτικό τοπίο χρήζει προστασίας. Με την αύξηση της έντασης της κλιματικής αλλαγής κίνδυνοι όπως η ξηρασία, η διάβρωση του εδάφους, πλημμυρικά φαινόμενα, καύσωνες και ακραία καιρικά φαινόμενα, προβλέπεται να ενταθούν, ασκώντας μεγαλύτερες πιέσεις στο ήδη επιβαρυμένο νησιωτικό περιβάλλον. Η αλλοίωση του τοπίου των Κυκλάδων δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστα τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς τα οποία φέρουν.
Όλα αυτά συνθέτουν ένα πολύπλευρο πρόβλημα που αφορά τη βιωσιμότητα των Κυκλάδων, την προστασία του χαρακτήρα τους από ανθρωπογενείς κινδύνους του σύγχρονου τρόπου ζωής και της προσαρμογής τους σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κλίμα. Τέτοιες δράσεις αναλαμβάνουν οργανισμοί όπως ο « Άνεμος Ανανέωσης», μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση για την κοινωνική και πράσινη οικονομία, η οικονομία δηλαδή που έχει ως κύριο μοχλό ανάπτυξης το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα.
Στην πληθώρα των δράσεων που έχει αναλάβει, απευθύνεται στα καίρια ζητήματα του υπερτουρισμού, της βιώσιμης γεωργίας στα νησιά του Αιγαίου καθώς και, σύμφωνα με πρόσφατη ανάρτηση στον διαδικτυακό ιστότοπο της οργάνωσης, έχει προχωρήσει στην ίδρυση ενός « Δικτύου για τη Βιωσιμότητα των Κυκλάδων».
Στη διακήρυξη του οργανισμού ενδεικτικά αναφέρεται η επιτακτική ανάγκη αλλαγής των προτεραιοτήτων των τοπικών κοινωνιών και η υιοθέτηση πολιτικών που στοχεύουν στα βιώσιμα, ελκυστικά νησιά. Μερικές από τις προτάσεις προστασίας του κυκλαδικού τοπίου αφορούν την:
- Υιοθέτηση αναπτυξιακού μοντέλου με στόχο τη βιωσιμότητα, τον ήπιο τουρισμό και την ανάδειξη της κυκλαδικής φυσιογνωμίας με γνώμονα τον πολιτισμό, την ιστορία και το περιβάλλον.
- Προστασία της γεωργικής γης και των περιοχών NATURA, περιοχές που φιλοξενούν επιλεγμένα φυσικά οικοσυστήματα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις ξερολιθικές αναβαθμίδες, χαρακτηριστικό κυκλαδίτικο γνώρισμα και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
- Προστασία και αποκατάσταση της παράκτιας ζωής και της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.
- Προστασία από τους κινδύνους της κλιματικής κρίσης.
- Ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με μέριμνα την προστασία του κυκλαδίτικου τοπίου και στόχο την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας.
Παρατηρώντας προσεχτικά την τρέχουσα κατάσταση των νησιών των Κυκλάδων σε συνδυασμό με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, που υιοθετούνται από ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό κοινωνιών, συμπεραίνει κανείς ότι: Η πρωτοβουλία δράσης, η ευαισθητοποίηση και η εφαρμογή καλών πρακτικών για την προστασία των εύθραυστων φυσικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών των Κυκλάδων είναι απαραίτητα συστατικά για τη μη αναστρέψιμη αλλοίωσή τους.
Leave a Comment