Η Earth Overshoot Day, ή εναλλακτικά η Ημέρα Υπέρβασης της Γης σηματοδοτεί την ημερομηνία κατά την οποία η παγκόσμια ζήτηση για φυσικούς πόρους υπερβαίνει αυτό που η Γη μπορεί να αναπληρώσει μέσα σε έναν χρόνο.
Για το 2025, η Overshoot Day υπολογίστηκε στις 24 Ιουλίου. Αυτό σημαίνει ότι ήδη από το τέλος Ιουλίου, η ανθρωπότητα λειτουργεί με οικολογικό έλλειμμα, ξοδεύοντας τους φυσικούς πόρους που θα έπρεπε να διαρκέσουν ολόκληρο το 2025.
Πώς υπολογίζεται;
Η ημερομηνία υπολογίζεται από το Global Footprint Network, έναν διεθνή ερευνητικό οργανισμό που αναλύει τις σχέσεις ανάμεσα στη χρήση των φυσικών πόρων και την ικανότητα των οικοσυστημάτων να παράγουν πόρους και να απορροφούν απόβλητα (βίο-ικανότητα – biocapacity). Όλα τα μεγέθη εκφράζονται σε εκτάρια, ένα σταθεροποιημένο μέτρο σύγκρισης που λαμβάνει υπόψη την παγκόσμια μέση παραγωγικότητα ανά εκτάριο.
Στην ουσία η Overshoot Day εκφράζει το οικολογικό αποτύπωμα του πλανήτη και μετρά τη ζήτηση της ανθρωπότητας σε προϊόντα φυτικής και ζωικής προέλευσης, ξυλεία, υποδομές και τη δέσμευση άνθρακα. Σε πρακτικό επίπεδο, υπολογίζεται η ανθρώπινη ζήτηση είναι 1,8 φορές ταχύτερη από την ικανότητα αναπλήρωσης των οικοσυστημάτων της Γης. Ταυτόχρονα, η 24η Ιουλίου είναι η πιο σύντομη ημερομηνία που έχει υπολογισθεί ποτέ.
Σε τοπικό επίπεδο, ένα κράτος ή μια πόλη μπορεί να έχει οικολογικό πλεόνασμα ή έλλειμμα, ανάλογα με τη σχέση μεταξύ των φυσικών του πόρων και της κατανάλωσης αυτών. Σε παγκόσμιο επίπεδο, όμως, δεν υπάρχει δυνατότητα «εισαγωγής» επιπλέον πόρων, επομένως η υπέρβαση της παγκόσμιας βίο-ικανότητας συνεπάγεται αυτομάτως με οικολογικό έλλειμμα.
Το οικολογικό έλλειμμα συνδέεται με:
- Την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και την μείωση της βιοποικιλότητας (π.χ. υπεραλίευση),
- Τη μείωση της φυσικής ανθεκτικότητας και λειτουργικότητας των οικοσυστημάτων (π.χ. αποψίλωση, ερημοποίηση),
- Τις σωρευτικές εκπομπές CO₂ στην ατμόσφαιρα,
- Και την πρόκληση ή επιδείνωση κρίσεων, οικονομικών, επισιτιστικών, ενεργειακών, υγειονομικών και κοινωνικών, ιδίως σε περιοχές που δεν διαθέτουν την απαιτούμενη προσαρμοστική ικανότητα
Αν και η Overshoot Day παραμένει διαχρονικά μέσα στο ίδιο περίπου χρονικό πλαίσιο και πάνω από 15 χρόνια, οι επιπτώσεις της είναι αθροιστικές. Δηλαδή, δεν πρόκειται για μεμονωμένα επεισόδια, αλλά για σωρευτική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και αυξανόμενη πίεση στις κοινωνίες σε βάθος χρόνου.
Μετακίνηση της Ημερομηνίας
Η υπέρβαση δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον. Η επιλογή είναι ξεκάθαρη: είτε υιοθετείται ένας στρατηγικός σχεδιασμός για ένα μέλλον εντός των φυσικών ορίων του πλανήτη, είτε ο πλανήτης οδηγείται σταδιακά σε πολλαπλές και αλληλεξαρτώμενες κρίσεις, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές Η αναχαίτιση του φαινομένου της υπέρβασης εξαρτάται από τη λήψη στοχευμένων μέτρων σε πέντε κρίσιμους τομείς: πόλεις, ενέργεια, τρόφιμα, πληθυσμός και διαχείριση των φυσικών οικοσυστημάτων. Ήδη υπάρχουν εφαρμοσμένες λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο που αποδεικνύουν ότι είναι δυνατόν να επιβραδυνθεί η Overshoot Day, ενισχύοντας παράλληλα την ανθεκτικότητα των κοινωνιών. Για παράδειγμα, η Βαρκελώνη έχει αναπτύξει πράσινες υποδομές και superblocks γειτονιές, που μειώνουν τις εκπομπές και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, ενώ παράλληλα περιορίζουν την κατανάλωση πόρων.
Leave a Comment